Po odzyskaniu niepodległości w Polsce obowiązywały trzy zaborcze systemy płatnicze. W 1919 roku Sejm ustanowił polską walutę – złotego, dzielonego na 100 groszy – ale aż do 1924 r. w obiegu była marka polska, wprowadzona na terenie Królestwa Polskiego w trakcie I wojny światowej przez niemieckie władze. Zmieniła to reforma walutowa Władysława Grabskiego – polityka narodowej demokracji, ekonomisty i historyka, ministra skarbu i dwukrotnego premiera II RP. Tu w 1931 r. Fot. NAC/IKC, sygn. 1-N-195
Sąd konkursowy, wybierający w marcu 1925 roku projekty nowych banknotów polskich. Sala konferencyjna Banku Polskiego w Warszawie. Fot. NAC/IKC, sygn. 1-G-6349
Grabski jest symbolem polskiego złotego. Do wybuchu II wojny światowej udało się utrzymać złotego jako solidną, stabilną walutę europejską. Na zdjęciu polskie monety o nominale 10 zł we wrześniu 1934. Fot. NAC/IKC, sygn. 1-G-1752a-2
Banknoty drukowały Państwowe Zakłady Graficzne w Warszawie Na zdjęciu jedna z maszyn drukujących nowe pięćdziesiątki. Marzec 1927. Fot. NAC/IKC, sygn. 1-G-1954-2
W styczniu 1924 roku ustanowiono statut Banku Polskiego, nadając mu wyłączne prawo emisji biletów bankowych, które były prawnym środkiem płatniczym. Na zdjęciu Bank Polski przy ulicy Bielańskiej 10 w Warszawie. Fot. NAC/IKC, sygn. 1-G-6248
Bank Polski powołano jako instytucję prywatną. Spółkę akcyjną, niezależną od administracji państwowej. Na zdjęciu hall BP przy ulicy Bielańskiej 10 w Warszawie. Kwiecień 1928 r. Fot. NAC/IKC, sygn. 1-G-6246-1
Chodziło o to, aby bank nie był narażony na doraźne naciski władz w kwestiach emisyjnych. Na zdjęciu wejście do głównej sali bankowej z widoczną tablicą umieszczoną z inicjatywy Stanisława Karpińskiego - fotografia wykonana we wnętrzu BP przy ulicy Bielańskiej 10 w Warszawie. Kwiecień 1928 r. Fot. NAC/IKC, sygn. 1-G-6246-2
Taki sam napis, jak nad wejściem do głównej sali bankowej, znajduje się na medalu pamiątkowym projektu artysty rzeźbiarza Józefa Aumillera. Wydano go z okazji 100-lecia Banku Polskiego. Fot. NAC/IKC, sygn. 1-K-2161
Bank Polski cieszył się dużą popularnością. Na zdjęciu główna sala bankowa BP przy ulicy Bielańskiej 10 w Warszawie. Kwiecień 1928 r. Fot. NAC/IKC, sygn. 1-G-6246-3
Do wybuchu II wojny światowej udało się utrzymać złotego jako solidną, stabilną walutę europejską. Na zdjęciu Ogólny widok skarbca BP przy ulicy Bielańskiej 10 w Warszawie. Kwiecień 1928 r. Fot. NAC/IKC, sygn. 1-G-6246-5
Złoto w skarbcu Banku Polskiego przy ulicy Bielańskiej 10 w Warszawie. Fot. NAC/IKC, sygn. 1-G-6250
Sala konferencyjna Banku Polskiego przy ulicy Bielańskiej 10 w Warszawie. Kwiecień 1928 r. Fot. NAC/IKC, sygn. 1-G-6246-4
Po wybuchu II wojny światowej Bank Polski ewakuował się poza granice państwa. Wywieziono cały zapas złota, ale także matryce do druku pieniądza. Fot. NAC/IKC, sygn. 1-G-6249
Polski pieniądz przestał istnieć. Na terenach włączanych bezpośrednio do III Rzeszy i Związku Sowieckiego zaczęły obowiązywać waluty tych krajów. N zdjęciu kobieta z banknotami polskimi po wymianie dokonanej przez władze niemieckie - na banknotach widoczne niemieckie stemple. Luty 1940-02. Fot. NAC/Wydawnictwo Prasowe Kraków-Warszawa, sygn.2-8072
Na terenach Generalnej Guberni brakowało pieniędzy, dlatego z inicjatywy władz okupacyjnych powołano Bank Emisyjny. Na zdjęciu: Oddział Główny (urzędowa tablica informacyjna na budynku). Październik 1940. Fot. NAC/Wydawnictwo Prasowe Kraków-Warszawa, sygn. 2-8068
Niemcy zgodzili się na polski zarząd Banku Emisyjnego oraz drukowanie pieniędzy po polsku. Za zgodą władz polskich na Zachodzie, prezesem banku został przedwojenny, znany polski bankowiec Feliks Młynarski – na zdjęciu czwarty od lewej (z wąsem, obok jego zastępca Rudolf Jędrzejowski) podczas spotkania członków zarządu Polskiego Banku Emisyjnego z generalnym gubernatorem okupowanych ziem polskich Hansem Frankiem (trzeci z lewej) na Wawelu. 1940 r. Fot. NAC/Wydawnictwo Prasowe Kraków-Warszawa, sygn. 2-2870
Okupacyjne banknoty złotowe powszechnie nazywano „młynarkami”, od nazwiska Feliksa Młynarskiego. Fot. Pieniądze emitowane przez Polski Bank Emisyjny z siedzibą w Krakowie na zlecenie Reichsbank Berlin/Wikimedia Commons
Był też „góral” – banknot o nominale 500 złotych z podobizną górala i Morskim Okiem po drugiej stronie. Służył w okresie niemieckiej okupacji jako łapówka. Co uwieczniono w piosence: „Siekiera, motyka, piłka, gwóźdź – masz górala i mnie puść”. Fot. Pieniądze emitowane przez Polski Bank Emisyjny z siedzibą w Krakowie na zlecenie Reichsbank Berlin/Wikimedia Commons, prywatna kolekcja Tadeo241, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=12171205
Ogłoszenie władz niemieckich w sprawie banknotów Banku Polskiego. Widoczny napis „Podawcy banknotów Banku Polskiego 500 i 100 złotowych winni sie wylegitymować”. Fot. NAC/Wydawnictwo Prasowe Kraków-Warszawa, sygn. 2-8073
Złotówkę upowszechnił Grabski. Bank Polski powstał jako prywatny. A „góral” za okupacji był łapówką
