Atak wersalczyków podczas „krawego tygodnia” w maju 1871 r. w Paryżu. Fot. API / Gamma-Rapho via Getty Images
Grupa paryskich robotników uczestniczących w Komunie Paryskiej w 1871 f. Fot. Art Media / Print Collector / Getty Images
Barykady Komuny Paryskiej na rogu placu Hotel de Ville i rue de Rivoli, 1871. Artysta fotograf: Pierre-Ambroise Richebourg (1810-1875). Fot. Heritage Art / Heritage Images via Getty Images
Zniszczenie przez komunardów kolumny na placu Vendôme, postawionej ku chwale napoleońskiego oręża i odlanej z armat zdobytych pod Austerlitz. 16 maja 1871 r. Fot. API / Gamma-Rapho via Getty Images
Komuna Paryska uznała kolumnę chwalącą napoleoński oręż za „symbol brutalnej siły i fałszywej chwały, afirmacji militaryzmu, negacji prawa międzynarodowego, permanentnej obelgi zwycięzców w stronę zwyciężonych, ataku na 1 z 3 zasad Republiki: braterstwa”. Rysunek autorstwa Montadera. W: Louis Barron, Paris Pittoresque 1800-1900. La Vie - Les Moeurs - Les Plaisirs, Paryż, Societe Francaise d'Editions d'Art L.-Henry May, 1899. Fot. Photo12/Fondation Napoleon/Universal Images Group via Getty Images
Komunardzi dumni ze zburzenia kolumny Vendôme. Fot. André Adolphe Eugène Disdéri (1819 - 1889) - http://www.republique.ch/archives/enavant/mai98/insurrection.html https://assets.bwbx.io/images/users/iqjWHBFdfxIU/iwxYHFPaRzyg/v0/-1x-1.jpg, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=266448
Roztrzaskana kolumna Vendôme, na pierwszym planie barykady. Była zzorowana na starożytnej kolumnie Trajana z Rzymu. Napoleon zbudował ją na początku XIX wieku ku chwale zwycięstwa pod Austerlitz. Odlano ją z brązu 250 zdobytych rosyjskich armat i ozdobiono 76 płaskorzeźbami ze scenami bitwy. Ludwik Filip w 1833 r. ukoronował ją posągiem Napoleona, a Napoleon III zastąpił go 30 lat później innym Napoleonem w rzymskim stroju. Fot. Franck - projekt Metropolitan Museum of Art, Domena publiczna, WikiCommons
Do kryzysu doszło jednak dużo wcześniej: 18 marca rząd przysłał wojsko do dzielnicy Montmartre, aby odebrało 270 dział Gwardii Narodowej podlegającej władzom miasta. Żołnierze ostali otoczeni przez cywilów. Nie chcieli do nich strzelać i zbratali się z tłumem, ale komunardzi rozstrzelali dwóch generałów. Wybuchło powstanie Komuny Paryża (tak nazywano po prostu radę miejską) przeciwko rządowi. Na ratuszu wywieszono Czerwony Sztandar. Fot. API/Gamma-Rapho via Getty Images
Po wyborach 26 marca, w których wzięło udział 47% uprawnionych do głosowania paryżan, do władz Komuny Paryża (90 członków) weszli w większości radykalni republikanie, blankiści i proudhoniści, opowiadający się za rewolucją społeczną. Komuna podejmowała inicjatywy społeczne, uwłaszczenia i przejęła kontrolę nad sprzedażą ważnych artykułów, m.in. żywności. Wydawała też plakaty polityczne itp. Tu nawołuje do zatrzymania sprzedaży cygar i tytoniu. Fot. Art Media / Print Collector / Getty Images
Plakat na temat dekretów Komuny Paryskiej. Komitet Wykonawczy zarządził przejmowanie opuszczonych fabryk przez robotników i mieszkań, do których nie wrócili ich właściciele. Ustalono płacę minimalną, kontrolę dyrekcji zakładów przez robotników, zrównano płace w administracji, nawet najwyższych urzędników, z robotniczymi. Postulowano powszechną świecką edukację i usunięto księży ze szkół. Przejęto majątki kościelne i klasztory. Fot. Universal History Archive / Universal Images Group via Getty Images
Komuna Paryska działała jednak cały czas w oblężeniu, aż do ataku wojsk wersalczyków. Na zdjęciu barykada komunardów przy rue de Charonne - 1871, Francja. Kolekcja Jacquesa Chevalliera. Fot. Photo12 / Universal Images Group via Getty Images
Kanonierka Komuny Paryskiej w 1871 r. Fot. API / Gamma-Rapho via Getty Images
Komunardzi pozują do zdjęcia na barykadzie. Fot. https://www.parismuseescollections.paris.fr/fr/musee-carnavalet/oeuvres/barricade-de-la-chaussee-menilmontant-18-mars-1871, Domena ppubliczna, Creative Commons CC-Zero, Creative Commons CC0 1.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1449348
Komunardzi wzniecili ogromne pożary w centrum miasta, planowali nawet zniszczyć katedrę Notre-Dame. Okazało się to jednak niewykonalne; zamiast tego podpalone zostały Pałac Tuileries, częściowo Palais de Justice oraz ratusz paryski. Rysunek z Biblioteki miejskiej - Paryż w ogniu, maj 1871. Fot. Photo12 / UIG / Getty Images
Podpalanie publicznych obiektów na Rue de Rivoli, Ministerstwo Finansów. Fot. Photo12 / UIG / Getty Images
Widok Ministerstwa Finansów w Paryżu po pożarze Komuny Paryskiej, 28 maja 1871 r. Fot. Sepia Times / Universal Images Group via Getty Images
26 marca - 28 maja 1871. Podpalenie i zniszczenie placu Hotel de Ville, wraz z ratuszem, przez Komunę Paryską. Na pierwszym planie, przed barykadą siły rządowe Wersalu. Drzeworyt kolorowy. Fot. Universal History Archive / Getty Images
W 4. dzielnicy, przy placu de l'Hôtel de Ville, znajdował się ratusz, siedziba miejscowej rady miejskiej. Tak wyglądał po pożarach z czasu Komuny Paryskiej w maju 1871. Artysta fotograf: Hippolyte-Auguste Collard (1812 – ok. 1897). Fot. Heritage Art / Heritage Images via Getty Images
Część spalonego ratusza Paryża przy placu de l'Hôtel de Ville. Fot. Andrieu, J. - Disasters of War: Hotel de Ville Cour de Louis XIV - http://www.vintageworks.net/search/detail.php/0/70/3451/1, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=660494
W gruzy obróciły się również wschodnie, robotnicze dzielnice miasta, gdzie walki toczyły się do 28 maja. Tu pożar w Tuileries, obok Rue de Rivoli, podczas Komuny Paryskiej (1871). Fot. Photo12 / Universal Images Group via Getty Images
Barykada przy Porte Maillot podczas buntu Komuny Paryskiej. W tle Łuk Triumfalny. Fot. Hulton Archive / Getty Images
Ruiny w pobliżu Porte Maillot. W tle widać Łuk Triumfalny. Kolekcja Francois Taponier. Fot. Photo12 / Universal Images Group via Getty Images
Komuna Paryska zerwała konkordat z Watykanem, usunęła księży ze szkół, przejęła majątki kościelne i klasztory. Arcybiskupa Paryża i wielu duchownych zatrzymano jako zakładników. Zostali rozstrzelani w czasie „krwawego tygodnia” w więzieniu de la Roquette 24 maja 1871. Odbitka albuminowa z negatywu szklanego, fotografia: Ernest Eugene Appert (1830-1890). Fot. Sepia Times / Universal Images Group via Getty Images
Zdobycie Paryża. Oddziały francuskiego rządu zdobywają barykadę Croix-Rouge od komunardów Paryża. Fot. Universal History Archive / Universal Images Group via Getty Images
Ostatnia bitwa komunardów, maj 1871 r. Druk z Muzeum Marksa i Engelsa w Moskwie. Fot. Art Media / Print Collector / Getty Images
Upadek Komuny Paryskiej, 1871. Wersalczycy, czyli wojska rządowe szturmują barykadę komunardów na Rue de Rennes. Z Les Evenements de Paris. Fot. Art Media / Print Collector / Getty Images
Wersalczycy nie brali jeńców. W czasie pacyfikacji i po niej w rozstrzeliwaniach mogło zginąć nawet 30 tysięcy paryżan. Tu alegoria republikańskiej Francji z 1871 roku. Karykatura z serii "La Grande Crucifiee" przedstawiający republikę jako Mariannę trzymającą mapę, na której Francja określana jest „Mer de Sang” (morzem krwi). Fot. Art Media / Print Collector / Getty Images
Paryż, cmentarz Père Lachaise. Mur komunardów - symbol muru, przed którym rozstrzelano ostatnich obrońców Komuny Paryskiej. Fot Herve CHAMPOLLION / Gamma-Rapho via Getty Images
Najbardziej wyniszczające miesiące w historii Paryża: Komuna Paryska i „krwawy tydzień” wersalczyków
