„Mały Kraków” czy „Polskie Carcassonne”. Historia i zabytki Biecza

Panorama miasta od strony rzeki Ropy. Październik 1943. Fot. NAC/Wydawnictwo Prasowe Kraków-Warszawa, sygn. 2-8083

Pod koniec XIX wieku w okolicach Biecza odkryto ropę i zaczął się rozwijać przemysł petrochemiczny. Pierwszy szyb naftowy założono tutaj w latach siedemdziesiątych w północno-zachodniej części miasta. Co ciekawe, już w XX wieku interesy prowadziła tu rodzina Noblów – synowie słynnego wynalazcy dynamitu w Szwecji, których spółka kupiła rafinerię w Libuszy. Po 1918 roku weszła ona w skład międzynarodowego koncernu RockefellerSzyb naftowy w Załawiu koło Biecza - widok zewnętrzny. Fot. NAC/IKC, sygn. 1-G-1410-2

Dom Barianów-Rokickich z zewnątrz. Przylega do dobrze zachowanej baszty obronnej. Fot. PAP/Michał Zieliński

Belka tęczowa i prezbiterium w Kolegiacie - kościele parafialnym pw. Bożego Ciała. Ołtarz późnorenesansowy z 1604 r. Fot. Marcin Piasecki / Forum

Położenie Biecza na mapie Polski w X w. Rys. I, Micgryga, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2254763

Biecz około 1617 na rycinie z dzieła Georga Brauna i Franza Hogenberga - http://www.barron.co.uk/?pgid=180. Fot. Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1944485

Plan miasta Biecz z zamkiem w średniowieczu. Fot. Bornholm - Praca własna, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=21178177

Zabytki Biecza: 1. Fundamenty zamku na Górze Zamkowej 2. Kościół Bożego Ciała 3. Baszta kowalska 4. Dom Barianów-Rokickich wraz z basztą radziecką 5. Kromerówka 6. Ratusz z wieżą 7. Dawna Synagoga 8. Gród starościński 9. Szpital św. Ducha 10. Klasztor franciszkanów 11. Szczątkowy kirkut. Fot. Micgryga - Praca własna, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2352800

Stary dom z podwórkiem w Bieczu. Nad drzwiami widoczna latarnia. W niszy na naczółku nad wejściem figura Matki Boskiej. Lata 1925 – 1939. Fot. NAC/IKC, sygn. 1-U-136

Fragment zabytkowych murów i schodów w budynku w Bieczu. Lata 1918 – 1939. Fot. NAC/IKC, sygn. 1-U-156

Kościół farny i dzwonnica. Z prawej Dom Barianów-Rokickich z Basztą Katowską. Lata 1918 – 1939. Fot. NAC/IKC, sygn. 1-U-140

Wnętrze kościoła farnego w Bieczu. Na pierwszym planie odlana z brązu chrzcielnica, z tyłu renesansowy nagrobek kasztelana wiślickiego i starosty bieckiego Mikołaja Ligęzy, znajdujący się po prawej stronie prezbiterium. 1918 – 1939. Fot. NAC/IKC, sygn. 1-U-143-2

Chrzcielnica w kościele farnym w Bieczu w 1936 roku. Fot. NAC/IKC, sygn. 1-U-144

Biecz, kolegiata pw Bożego Ciała, wnętrze i sklepienie zaprojektowane przez Włodzimierza Tetmajera, stalle. Fot. HENRYK PRZONDZIONO / Gość Niedzielny / Forum

Biecz. Belka tęczowa i prezbiterium w Kolegiacie - kościele parafialnym pw. Bożego Ciała. Ołtarz późnorenesansowy z 1604 r. Fot. Marcin Piasecki / Forum

Msza święta podczas uroczystości upamiętniającej Józefa Pruchniewicza, 2021 r. w Kolegiacie Bożego Ciała w Bieczu. Instytut Pileckiego uhonorował mieszkańca miasteczka, który został zamordowany za pomoc okazaną Żydom podczas okupacji niemieckiej. To szesnaste upamiętnienie Instytutu w ramach projektu „Zawołani po imieniu”. Fot. PAP/Paweł Topolski

Rudolf Kosiba podczas wręczenia medali i dyplomów honorowych "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata", 2018 r. w Bieczu. Rudolf jako nastolatek podczas II wojny światowej niósł pomoc potrzebującym (L) i Ira Goetz (P), emerytowany wykładowca Uniwersytetu Columbia, uciekinier z getta w Bieczu uratowany przez rodzinę Kosibów. Fot. PAP/Jacek Bednarczyk

Dom Barianów-Rokickich, tzw. Stara Apteka lub Dom z basztą, jest budynkiem z 1523. Niedługo po wybudowaniu kupił go Marcin Rokicki i urządził w nim aptekę. Dom rozbudowali kolejni spadkobiercy Rokickiego. Od XVII w. budynek przestał pełnić funkcję apteki i wielokrotnie zmieniał właścicieli. Dopiero w 1963 roku nabyła go Miejska Rada Narodowa, znajduje się tu muzeum. Fot. HENRYK PRZONDZIONO / Gość Niedzielny / Forum

Wjazd do Biecza od wschodu w 1900 r., wieża ratuszowa z galeryjką, nakryta baniastym, barokowym hełmem zwieńczonym latarnią. Hełm spalił się w wielkim pożarze miasta 12 maja 1903 r. ¬ – drugie zdjęcie z lat 1918 – 1939 z ratuszem bieckim od frontu, na pierwszym planie targowisko na rynku głównym. Fot. Apolinary Kotowicz (zmarł w 1917 roku), dodane do Wikipedii przez: Micgryga – z prywatnej kolekcji, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2173420 oraz NAC/IKC, sygn. 1-U-148

Biecz, 1930. Szyb naftowy, w głębi katedra biecka. Reprodukcja: FoKa / Forum

Fragmenty zespołu murów obronnych z XIV w. w okolicach kościoła parafialnego, z basztą. Przed nimi pomnik wielkiego bieczanina – Marcina Kromera. Fot. Damian Nowak

Biecz może się również poszczycić tym, że stąd wywodzi się Marcin Kromer, absolwent Akademii Krakowskiej, uniwersytetów w Padwie i Bolonii, biskup warmiński, sekretarz trzech królów Polski, w tym Zygmunta Augusta, historyk, geograf i dyplomata. Na zdjęciu dom Kromera z 1519, tzw. Kromerówka w latach 1918 – 1935. Fot. NAC/IKC, syg. 1-U-138

Marcin Kromer wsławił się przede wszystkim jako autor dwóch wybitnych dzieł: „O pochodzeniu i dziejach Polaków ksiąg trzydzieści” z 1555 roku oraz „Polska, czyli o położeniu, ludności, obyczajach, urzędach i sprawach publicznych księgi dwie” z 1575 roku. Pierwsze dzieło było tak podziwiane przez europejskich humanistów, że wydawano jej wielokrotnie. Tu tzw. kromerówka. Z prawej widoczny fragment kościoła farny. Lata 1918 – 1939. Fot. NAC/IKC, sygn. 1-U-139

Kromer mimo swej wielkiej sławy do końca utrzymywał kontakty z rodzinnym miastem. Dzięki jego wsparciu odbudowano wieżę ratuszową po zawaleniu się w 1569 roku. Nowa została wzniesiona w latach 1569–1580. W czasach świetności miasta wybrzmiewał z niej hejnał trzy razy w ciągu dnia: o poranku, w południe oraz wieczorem. Od 2005 roku jest ponownie odgrywany. Tu dom Kromera i wieża ratuszowa w Bieczu, kwiecień 1940. Fot. NAC/Kurtz, Wydawnictwo Prasowe Kraków-Warszawa

Szpital Św. Ducha w Bieczu został wybudowany w 1395 roku dzięki wsparciu królowej Jadwigi. Zachowany budynek pochodzi prawdopodobnie z około 1480 roku, co czyni go najstarszym na terenie Polski. Na zdjęciu szpital królowej Jadwigi w Bieczu, 1918 – 1939. Fot. NAC/IKC, sygn. 1-U-157

Obszar szpitalny pozostał w niezmiennej formie do czasu nacjonalizacji w 1945 roku. Tu Szpital Świętego Ducha dzisiaj. Fot. PAP/Michał Zieliński

Kult królowej Jadwigi, która przecież została uznana świętą, jest wciąż żywy w Bieczu. W 2006 roku sprowadzono tutaj jej relikwie oraz nadano jej Honorowy Patronat Miasta i Gminy Biecz. Poprowadzono także Szlak Królowej Jadwigi, wiodący przez miasto i wiejskie ścieżki, którymi prawdopodobnie spacerowała. TuSzpital św. Ducha w Bieczu (2019). Fot. Henryk Bielamowicz - Praca własna, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=77274038

Ruiny kapliczki, pod którą ścinano przestępców. 1918 – 1936. Fot. NAC/IKC, sygn. 1-U-158

Kajdany z XVI wieku, w których doprowadzono zbrodniarzy do więzienia grodzkiego w Bieczu, przedwojenny eksponat z Muzeum Miejskiego w Gorlicach. Fot. NAC/IKC, sygn. 1-K-24a

Stara kapliczka związana z legendą o skamieniałym chlebie. Fot. I, Micgryga, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2255609

Kapliczka św. Michała Archanioła w Bieczu zbudowana na pamiątkę wielkiej zarazy w 1721. Fot. Patrycja Wójcikiewicz, edytowane przez wikipedystę Micgryga.CC BY 2.5, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=884510

Biecz nad rzeką Ropą, 1875–1883. Napoleon Orda (1807-1883) - rysunek z natury, Maksymilian Fajans (1827-1890) - litografia - Strona internetowa Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, - lista obiektów skradzionych, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3550543

Widok Biecza od strony torów kolejowych. Widoczny kościół farny i dzwonnica (z lewej). 1918 – 1939. Fot. NAC/IKC, sygn. 1-U-132

Bieckie przedmieścia. Fot. Micgryga - Praca własna, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=4001687

Plan Biecza. Fot. Micgryga - Praca własna, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2352794