„Widok wzdłuż rzeki podczas święta Qingming” Zhang Zeduana powstał u schyłku panowania w chinach dynastii Song, czyli w XII wieku. Na zdjęciu detal przedstawiający łódź zmierzającą w kierunku mostu. Fot. http://depts.washington.edu/chinaciv/painting/4ptgqmsh.htm, Fu Xinian, ed. Zhongguo meishu quanji, Liang Song huihua, shang (Series Vol. 3), pl. 51, pp. 128-137. Zbiory Muzeum Pałacowego w Pekinie, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3507810
Fragment panoramy „Widok wzdłuż rzeki podczas święta Qingming” pokazujący bramę miasta. Fot. http://depts.washington.edu/chinaciv/painting/4ptgqmsh.htm, Fu Xinian, ed. Zhongguo meishu quanji, Liang Song huihua, shang (Series Vol. 3), pl. 51, pp. 128-137 (This applies to all five sections). Zbiory Muzeum Pałacowego w Pekinie, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3507819
Najsłynniejszym europejskim twórcą tzw. perspektyw czy „długich widoków” miast był prażanin Vaclav Hollar. Na zdjęciu Panorama Pragi w 1636. Fot. Bohemiae_Moraviae_et_Silesiae_(Merian)_101.jpgBohemiae_Moraviae_et_Silesiae_(Merian)_102.jpg2010-09-13 18:22 (UTC), Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=11473040
Wojna trzydziestoletnia rzuciła Hollara do Londynu, gdzie już jako Wenzeslaus dorobił się fortuny i naśladowców. Na zdjęciu „Długi widok” Londynu Bankside, 1647. Fot. Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=10686855
By iluzja była pełniejsza, przed dolnym brzegiem malowideł ustawiano tzw. sztafaż: liczne przedmioty, tworzące iluzję trójwymiarowości. By uświetnić panoramę wydm Scheveningen pędzla Hendrika Mesdaga (na zdjęciu) zwieziono tony nadmorskiego piasku, wyrzuconych przez morze pni i sieci. Fot. Trojan, Domena publiczna , https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3528113
Widzowie panoramy mieli doznawać uczuć patriotycznych i wzniosłych. W drugiej połowie XIX wieku malowidła ukazywały więc wielkie „bitwy założycielskie” poszczególnych narodów lubkrajobrazy uważane za kwintesencję „ojczystych”. Rosjanie kazali uwiecznić na panoramach bitwy pod Borodino i Sewastopolem – ta na zdjęciu, namalowana przez Franza Roubauda. Fot. Rumlin – Praca własna, CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=8541353
Tu „Przybycie Węgrów” (A magyarok bejövetele) Árpáda Feszty’ego. Na 1760 mkw. uwieczniono około 2000 osób. Fot. TiborK, http://photosynth.net/view.aspx?cid=8f6b52a4-0f19-4a4a-80db-4457e49a8a66, CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=8879391
Amerykanie zafundowali zaś sobie bitwę pod Gettysburgiem – namalował ją Paul Philippoteaux. Fot. Deb Wallevand, http://oldhatcreative.com/blog/my-discovery-cyclorama, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=27758060
Trik wynaleźli Chińczycy w XII wieku. W Europie pomysł opatentowano w roku 1787. Panoramy
