Po powstaniu listopadowym pałac wystawiono na licytację połączoną z konkursem architektonicznym na zmianę jego wyglądu. Dokonał jej Adam Idźkowski. W roku 1842 stała się eklektyczną budowlą, składająca się z dwóch części połączonych ustawioną na arkadach kolumnadą. Na zdjęciu Pałac Saski ok. 1895 roku; widoczny pomnik oficerów-lojalistów poległych w Noc Listopadową. Fot. M. Pusch - Kraj w obrazach, wyd. Konstanty Woźniak, Kraków 1899, Domena publiczna, Wikimedia Commons
Fasada od strony placu była klasycystyczna, od ogrodów – neogotycka. Na zdjęciu Pałac od strony Ogrodu Saskiego ok. 1895 roku. Fot. Konrad Brandel - D. Jackiewicz, Fotografowie Warszawy. Konrad Brandel 1838–1920, Dom Spotkań z Historią i Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 2015, p. 126, Domena publiczna, Wikimedia Commons
Fasada pałacu od strony placu Saskiego przed 1919 rokiem. Fot. Domena publiczna, Wikimedia Commons - z kolekcji warszawskich pocztówek
Zdjęcie lotnicze pałacu Saskiego i okolic z około 1919 roku; widoczny sobór św. Aleksandra Newskiego. Fot. Domena publiczna, Wikimedia Commons - za „Światowid” 1933, Andrzej Sołtan (1998) „Warszawa wczoraj”, Gliwice: Wokół nas
Po wybuchu powstania styczniowego gmach przejęło Ministerstwo Wojny i tak już zostało. W 1915 roku sztabowców cara zastąpili podkomendni kajzera, a trzy lata później polskie wojsko. W 1923 roku przed pałacem stanął konny pomnik księcia Józefa Poniatowskiego, patrona wojska II RP. Fot. Domena publiczna, Wikimedia Commons za http://www.herder-institut.de/warschau/fotos/IV-2.jpg
Przez pół roku na pierwszym piętrze Pałacu urzędował, jako szef sztabu generalnego, Józef Piłsudski. Na zdjęciu obchody święta 11 listopada w 1929 roku, Marszałek na trybunie na placu Saskim odbiera raport od wiceministra spraw wojskowych generała Daniela Konarzewskiego. Fot. Instytut Józefa Piłsudskiego, sygnatura: 22-260-15
Z gabinetu Marszałek miał widok na park, ale w międzywojniu więcej działo się na Placu Saskim. Kolumnada stanowiła wdzięczne tło dla uroczystości, koncertów i defilad. Na zdjęciu rocznica bitwy warszawskiej – uroczystości Święta Żołnierza. Start balonu z placu Marszałka Józefa Piłsudskiego. W głębi widoczny Pałac Saski.15 sierpnia 1936. Fot. NAC/IKC, sygnatura: 1-P-3376-8
Powrót wojska po manewrach do Warszawy. Powitanie na placu Marszałka Józefa Piłsudskiego, wrzesień 1936. Fot. NAC/IKC, sygnatura: 1-W-991-9
Na Placu Saskim śpiewał Jan Kiepura, startowali do wyścigów kolarze i automobiliści. Na zdjęciu apel kolarzy na placu Marszałka Józefa Piłsudskiego i składanie wieńca na Grobie Nieznanego Żołnierza, 9 lipca 1930. Fot. NAC/IKC, Leon Jarumski, sygnatura: 1-P-390-1
Ogród Saski był ulubionym miejscem spacerów warszawiaków. W ciągu dnia spotykały się tu matki i opiekunki z dziećmi. Luty 1935-02. Fot. NAC/IKC, sygnatura: 1-U-7370-3
Fontanna w Ogrodzie Saskim. Fot. NAC/IKC, sygnatura: 1-U-7359-2
Niestety, na gmachu użytkowanym przez wojskowych zmieniały się flagi wywieszane z okien i balkonów. Na zdjęciu parada wojska niemieckiego przez Pałacem Saskim po kapitulacji Warszawy we wrześniu 1939. Fot. Bundesarchiv, Bild 101I-001-0251-09 / Schulze / CC-BY-SA 3.0, CC BY-SA 3.0 de, Wikimedia Commons
Warszawa. Niemcy obchodzą pierwszą rocznicę wybuchu II wojny światowej. Przemianowano plac Saski w Warszawie na plac Adolfa Hitlera. Widoczne flagi III Rzeszy na Pałacu Saskim. 1 września 1940. Fot. NAC/Wydawnictwo Prasowe Kraków-Warszawa, sygnatura: 2-3396
Nawet okupanci uszanowali Grób Nieznanego Żołnierza. Choć Pałac Saski stał się częścią niemieckiej dzielnicy, Polacy nadal mogli składać w tym miejscu wieńce i kwiaty. Nie usunięto również pomnika Poniatowskiego. Na zdjęciu Pałac podczas wojny, 1939 – 1944. Fot. NAC/Wydawnictwo Prasowe Kraków-Warszawa, sygnatura: 2-8930
Rozkaz Heinricha Himmlera nakazujący zburzenie Warszawy, niemieccy saperzy wykonali sumiennie. Dziwnym trafem, wysadzając w grudniu 1944 roku siedzibę sztabu, oszczędzili Grób Nieznanego Żołnierza. Na zdjęciu ocalały fragment arkad Pałacu Saskiego. Fot. Jan Bułhak - Stanisław Jankowski, Adolf Ciborowski „Warszawa 1945 i dziś”, Wydawnictwo Interpress, Warszawa, 1971, page 66, Domena publiczna, Wikimedia Commons
Obecne pozostałości po pałacu, Grób Nieznanego Żołnierza. Fot. Alina Zienowicz Ala z - Praca własna, Domena publiczna, Wikimedia Commons
Odkryte fundamenty pałacu Saskiego, maj 2007Fot. PawełMM, CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons
Ogród warszawiaków i przebudowany gmach, gdzie rządziły wojska. Niestety, zmieniały się flagi w oknach…
