Felietony

Gardził nimi, bo poddali się na sam widok armat wroga

piątek,

Wojskowa kariera mickiewiczologa, doktora Stanisława Pigonia jako oficera artylerii, była wyjątkiem wśród polskich historyków literatury – mówi Andrzej Dobosz w 39. odcinku programu „Spis treści”. Opowiada o dziennikach Stanisława Pigonia „Z przędziwa pamięci. Urywki wspomnień”.

W szkole nazywali go świniopasem. Chłopski syn, który nauczał polskości Ślązaków

Jego rodzice biedowali na Podkarpaciu. Wielkim wysiłkiem odwieźli go do gimnazjum do Jasła, razem z kartoflami, kapustą i kaszą na parę miesięcy.

zobacz więcej
Stanisław Pigoń przez cały 54-letni okres swojej działalności, od doktoratu w 1914 roku do śmierci w 1968 r., głównie zajmował się Adamem Mickiewiczem. Będąc do dzisiaj – 50 lat od jego śmierci – najwybitniejszym specjalistą od twórczości, odmian tekstu, losów życiowych, korespondencji, przyjaźni, animozji. Mickiewiczologia to ciągle jest przede wszystkim Stanisław Pigoń.

Czytając tekst Mickiewicza zastanawiam się, co na jego temat mógł napisać Pigoń. Przechodzę do Pigonia, po Pigoniu wracam do Mickiewicza. I tak jest to ustawiczna lektura wiązana.

Wśród tekstów autobiograficznych Pigonia jest jeden osobliwy – dzienniczek z roku 1914 („Z przędziwa pamięci. Urywki wspomnień”).

Podczas swoich studiów na Uniwersytecie Jagiellońskim, Pigoń odbył służbę wojskową w armii austriackiej, jako jednoroczny ochotnik zyskał najniższy stopień oficerski. I oto w lipcu 1914 roku został zmobilizowany i z Krakowa wysłany, jako dowódca baterii 30-milimetrowych haubic, na front zachodni, do Belgii.

Austria była sojusznikiem Niemiec, więc pociągiem ta bateria Pigonia przejechała przez Niemcy i znalazła się w Belgii. Pigoń był zachwycony tym krajem: wsią belgijską, zagrodami chłopów o niesłychanie wyższym standardzie cywilizacyjnym niż na wsi galicyjskiej, poziomem dróg, odżywianiem. I pomysł, że ma rozkazywać strzelanie do obiektów belgijskich budził w nim poczucie grozy.

Też bardzo mu się podobali miejscowi ludzie. Ze zgrozą obserwował, jak niemieccy sojusznicy traktują jeńców. Natomiast po pierwszej salwie w stronę fortecy belgijskiej, źle zbudowana rozpadła się, a załoga została wzięta bez kłopotów do niewoli. I teraz zmienia się nastawienie Pigonia. Jakby to, że Belgowie poddają się, kiedy nie padł jeszcze żaden strzał, na sam widok armat nieprzyjaciela, to budzi z kolei pogardę Pigonia wobec armii belgijskiej i jej dowództwa.

Po upadku Austrii Pigoń wrócił do Polski i nadal brał, już jako polski artylerzysta, udział w walkach.

Ta wojskowa kariera mickiewiczologa, doktora Pigonia jako oficera artylerii, była wyjątkiem wśród polskich historyków literatury.
„Spis treści”, odcinek 39. Andrzej Dobosz o „Urywkach wspomnień” Stanisława Pigonia

TYGODNIK TVP, ul. Woronicza 17, 00-999 Warszawa. Redakcja i autorzy


– Andrzej Dobosz,
filozof i polonista, autor felietonów – w tym zbiorów „Pustelnik z Krakowskiego Przedmieścia” (1993), „Generał w bibliotece” (2001), „Ogrody i śmietniki” (2008), „Z różnych półek”(2014) – oraz opowiadania „O kapeluszu” (1999). Doktoryzował się u Leszka Kołakowskiego, przyjaźnił się z Janem Józefem Lipskim, chadzał na spotkania w kawiarni PIW-u przy „opozycyjnym” stoliku Antoniego Słonimskiego. Był inwigilowany przez SB, w 2005 r. otrzymał od IPN status osoby represjonowanej. W 1974 r. wyemigrował do Francji, prowadził w Paryżu polską księgarnię. Zagrał epizody w wielu filmach: „Rejsie” (Marek Piwowski, 1970), „Trzecia część nocy” (Andrzej Żuławski, 1971), „Trzeba zabić tę miłość” (Janusz Morgenstern, 1972), „Stawiam na Tolka Banana” (Stanisław Jędryka według powieści Adama Bahdaja, 1973) oraz „Ryś” (Stanisław Tym, 2007; Dobosz nawiązywał do swej roli filozofa z „Rejsu”).


TVP1 emituje cykl rozmów z Andrzejem Doboszem „Spis treści” w każdą sobotę i niedzielę. Programy te co piątek można przedpremierowo obejrzeć w Tygodniku TVP.
Zobacz też pozostałe odcinki programu „Spis treści”. Numery 1-20:
teraz odtwarzane
„Spis treści”, odcinek 20. Andrzej Dobosz o historii Polski opisanej przez Pawła Jasienicę
„Spis treści”, odcinek 19. Andrzej Dobosz o „Inny świat” Gustawa Herlinga Grudzińskiego
„Spis treści”, odcinek 18. Andrzej Dobosz o „Pamiętniku z powstania warszawskiego” Mirona Białoszewskiego
„Spis treści”, odcinek 17. Andrzej Dobosz o opowiadaniach Tadeusza Borowskiego
„Spis treści”, odcinek 16. Andrzej Dobosz o twórczości Adolfa Rudnickiego
„Spis treści”, odcinek 15. Andrzej Dobosz o książce „Niezatapialni i Łódź podwodna” Marcina Ludwickiego
„Spis treści”, odcinek 14. Andrzej Dobosz o książkach: „Bilet do nowoczesności” i „Opowieści Złotego Kota”
„Spis treści”, odcinek 13. Andrzej Dobosz o wspomnieniach córki rtm. Pileckiego oraz szkicach o wojnie polsko-bolszewickiej
„Spis treści”, odcinek 12. Andrzej Dobosz o „25 polskich wynalazców i odkrywców, którzy zmienili świat” i „Listopadowe dni 1918”
„Spis treści”, odcinek 11. Andrzej Dobosz o książkach „Szkoła Główna – kręgi wpływów” oraz „Metamorfozy Pałacu Staszica”
„Spis treści”, odcinek 10. Andrzej Dobosz o trzech publikacjach Andrzeja Biernackiego
„Spis treści”, odcinek 9. Andrzej Dobosz o „Ćwiczeniach pamięci” Erwina Axera
„Spis treści”, odcinek 8. Andrzej Dobosz: „Obrazy Włoch” Pawła Muratowa i „Przypomniane. Prof. Jadwiga Czachowska w IBL PAN”
„Spis treści”, odcinek 7. Andrzej Dobosz o „Syberii” Janet M. Hartley i „Pamiętnikach” Zygmunta Szczęsnego-Felińskiego
„Spis treści”, odcinek 6. Andrzej Dobosz o książkach Normana Daviesa oraz Anny i Władysława Tatarkiewiczów
„Spis treści”, odcinek 5. Andrzej Dobosz o Bohdanie Korzeniewskim
„Spis treści”, odcinek 4. Andrzej Dobosz o dwóch miastach: Budapeszt i Petersburg
„Spis treści”, odcinek 3. Andrzej Dobosz o „Kamienicach czynszowych Warszawy 1864 – 1914” i „Chamowie”
„Spis treści”, odcinek 2. Andrzej Dobosz o „Złym” Leopolda Tyrmanda i Tajemnicach Nalewek” Henryka Nagiela
„Spis treści”, odcinek 1. Andrzej Dobosz o „Raptularzu” Zbigniewa Raszewskiego
„Spisy treści” od odcinka 21. do 40.:
teraz odtwarzane
„Spis treści”, odcinek 40. Andrzej Dobosz o „Wspólnym pokoju” Zbigniewa Uniłowskiego
„Spis treści”, odcinek 39. Andrzej Dobosz o „Urywkach wspomnień” Stanisława Pigonia
„Spis treści”, odcinek 38. Andrzej Dobosz o „Na wysokiej połoninie” Stanisława Vincenza
„Spis treści”, odcinek 37. Andrzej Dobosz o powieści „Niebo w płomieniach” Jana Parandowskiego
„Spis treści”, odcinek 36. Andrzej Dobosz o Janie Parandowskim i jego książce „Bolszewizm i bolszewicy”
„Spis treści”, odcinek 35. Andrzej Dobosz o Stefanie Wiecheckim – Wiechu, cz. 2
„Spis treści”, odcinek 34. Andrzej Dobosz o Stefanie Wiecheckim – Wiechu
„Spis treści”, odcinek 33. Andrzej Dobosz o poezji Jarosława Iwaszkiewicza
„Spis treści”, odcinek 32. Andrzej Dobosz o opowiadaniach Jarosława Iwaszkiewicza
„Spis treści”, odcinek 31. Andrzej Dobosz o twórczości Tadeusza Różewicza
„Spis treści”, odcinek 30. Andrzej Dobosz o Stanisławie Pigoniu. „Z Komborni w świat”
„Spis treści”, odcinek 29. Andrzej Dobosz o opowiadaniach Eugeniusza Małaczewskiego
„Spis treści”, odcinek 28. Andrzej Dobosz o „Drodze donikąd” Józefa Mackiewicza
„Spis treści”, odcinek 27. Andrzej Dobosz o Wacławie Borowym i krytyce „Nocy listopadowej” Wyspiańskiego
„Spis treści”, odcinek 26. Andrzej Dobosz o „Europie w rodzinie” Marii Czapskiej
„Spis treści”, odcinek 25. Andrzej Dobosz o „Labiryncie nad morzem” Zbigniewa Herberta
„Spis treści”, odcinek 24. Andrzej Dobosz o „Nadberezyńcach” Floriana Czarnyszewicza
„Spis treści”, odcinek 23. Andrzej Dobosz o „Wspomnieniach wojennych” Karoliny Lanckorońskiej
„Spis treści”, odcinek 22. Andrzej Dobosz o „Szkicach piórkiem” Andrzeja Bobkowskiego
„Spis treści”, odcinek 21. Andrzej Dobosz o „Kraju nad Jangcy” i żonie-agentce Pawła Jasienicy
„Spisy treści” od odcinka 41.:
teraz odtwarzane
„Spis treści”, odc. 57. Andrzej Dobosz o Adamie Mauersbergerze
„Spis treści”, odc. 56. Andrzej Dobosz o „Opowieściach biograficznych” Wacława Berenta
„Spis treści”, odc. 55. Andrzej Dobosz o „Nurcie” Wacława Berenta
„Spis treści”, odc. 54. Andrzej Dobosz o „W krainie niedźwiedzi” Ferdynanda Ossendowskiego
„Spis treści”, odc. 53. Andrzej Dobosz o wspomnieniach Ferdynanda Ossendowskiego „Od szczytu do otchłani”
„Spis treści”, odc. 52. Andrzej Dobosz o „Przygodach Pędrka Wyrzutka” Stefana Themersona
„Spis treści”, odc. 51. Andrzej Dobosz o twórczości Leopolda Staffa
„Spis treści”, odc. 50. Andrzej Dobosz o twórczości Ferdynanda Goetla
„Spis treści”, odc. 49. Andrzej Dobosz o wspomnieniach Ferdynanda Goetla „Patrząc wstecz”
„Spis treści”, odc. 48. Andrzej Dobosz o „Prokurator Alicji Horn” Tadeusza Dołęgi-Mostowicza
„Spis treści”, odc. 47. Andrzej Dobosz o „Pamiętniku pani Hanki” Tadeusza Dołęgi-Mostowicza
„Spis treści”, odc. 46. Andrzej Dobosz o „Przedwiośniu” Stefana Żeromskiego
„Spis treści”, odc. 45. Andrzej Dobosz o „Syzyfowych pracach” Stefana Żeromskiego
„Spis treści”, odc. 44. Andrzej Dobosz o „W oficynie Elerta” Władysława Zambrzyckiego
„Spis treści”, odc. 43. Andrzej Dobosz o „Kaskadzie Franchimont” Władysława Zambrzyckiego
„Spis treści”, odcinek 42. Andrzej Dobosz o „Wspomnieniach” Moniki Żeromskiej
„Spis treści”, odcinek 41. Andrzej Dobosz o „Dwadzieścia lat życia” Zbigniewa Uniłowskiego
Zobacz więcej
Felietony wydanie 29.12.2023 – 5.01.2024
Pożegnanie z Tygodnikiem TVP
Władze Telewizji Polskiej zadecydowały o likwidacji naszego portalu.
Felietony wydanie 29.12.2023 – 5.01.2024
Sprzeczne z Duchem i prawem
Co oznacza możliwość błogosławienia par osób tej samej płci? Kto się cieszy, a kto nie akceptuje?
Felietony wydanie 29.12.2023 – 5.01.2024
Autoportret
Andrzej Krauze dla Tygodnika TVP.
Felietony wydanie 29.12.2023 – 5.01.2024
Totemy Mashy Gessen w wojnie kulturowej
Sama o sobie mówi: „queerowa, transpłciowa, żydowska osoba”.
Felietony wydanie 22.12.2023 – 29.12.2023
Książki od Tygodnika TVP! Konkurs świąteczny
Co Was interesuje, o czych chcielibyście się dowiedzieć więcej?