Studia z psychiatrii pozwoliły mu rozmawiać z władcami PRL-u

Felietony

Studia z psychiatrii pozwoliły mu rozmawiać z władcami PRL-u

piątek, 19 kwietnia 2019

Udostępnij:

Groźny agent NKWD nałożył na niego embargo za fioletową marynareczkę, więc nie pojechał na stypendium do Paryża. Został w kraju, pisując odtąd o teatrze i… wyjeżdżał z zespołami teatralnymi za granicę, dzięki czemu uzupełniał swoją kolekcję w inne marynareczki i wdzianka. Andrzej Dobosz w 27. odcinku programu „Z pamięci” wspomina Jerzego Pomianowskiego – cz. 2.

W kopalni w Donbasie zachorował na żółtaczkę, więc podjął pracę w prosektorium

Był doradcą medycznym wszystkich znajomych. Psychiatra od satyry, teatru i Związku Radzieckiego.

zobacz więcej

Jerzy Pomianowski był człowiekiem, który naprawdę lubił teatr. Wynajdował zjawiska często prowincjonalne, jak Teatr Ludowy Krystyny Skuszanki w Nowej Hucie. Generalnie uważał, że teatr powinien mówić o rzeczach współczesnych, ale jeśli to były znakomite przedstawienia klasyki, to też się z tego cieszył. Wyjeżdżał z zespołami za granicę, dzięki czemu uzupełniał swoją garderobę.

Pomianowski był w „Nowej Kulturze” i zawsze, będąc formalnie krytykiem partyjnym, wybierał to, co było naprawdę dobre w teatrze polskim.

Studia psychiatrii pozwoliły mu rozmawiać z władcami PRL-u. Tak że gdy inni, wyrzucani z posad, po prostu emigrowali, on pozostał obywatelem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, zachował mieszkanie, natomiast wyjechał do Włoch, gdzie swój pobyt przedłużał. I będąc we Włoszech zaczął współpracować z Jerzym Giedroyciem, dla którego tłumaczył Aleksandra Sołżenicyna.

Tłumaczył opowiadania Antoniego Czechowa i Isaaka Babla. Przy czym Czechowa tłumaczył polszczyzną literacką, jego własne szkice teatralne były też bardzo pięknie pisane po polsku, natomiast Babla tłumaczył na język dzielnicy nalewkowskiej.

Poza tłumaczeniami z rosyjskiego, zaczął tłumaczyć z polskiego na włoski. Przetłumaczył utwory tak różne, jak „Męża i żonę” Aleksandra Fredry i „Przed sklepem jubilera” Karola Wojtyły.

Był jedynym znanym mi pisarzem polskim, który unikał kawiarni. W roku 1948 czy 1947 uzyskał stypendium do Paryża, mając zamiar napisać powieść biograficzną o przywódcy Komuny Paryskiej Jarosławie Dąbrowskim. Ale jego upodobanie do stroju sprawiło, że zjawił się w kawiarni „Lajkonika” w fioletowej marynarce. I akurat tam zaszedł urzędujący niedaleko niejaki Antoni Jan Piwowarczyk, o którym nawet Jakub Berman mówił, że był to groźny agent NKWD. Otóż Piwowarczyk, używający wtedy nazwiska Władysław Wolski, był ministrem administracji publicznej i fioletowa marynareczka zwróciła uwagę.

Spytał: – A któż to jest?
– A, to jest doktor Jerzy Pomianowski.
– A… Na moim biurku leży jego paszporcik, to założymy embargo na fioletową marynareczkę.

I rzeczywiście, Pomianowski nie pojechał. Został w kraju, pisując odtąd o teatrze i uzupełniając marynareczkę w dużą kolekcję innych marynarek i wdzianek.

TYGODNIK TVP, ul. Woronicza 17, 00-999 Warszawa. Redakcja i autorzy

– Andrzej Dobosz,
filozof i polonista, autor felietonów – w tym zbiorów „Pustelnik z Krakowskiego Przedmieścia” (1993), „Generał w bibliotece” (2001), „Ogrody i śmietniki” (2008), „Z różnych półek”(2014) – oraz opowiadania „O kapeluszu” (1999). Doktoryzował się u Leszka Kołakowskiego, przyjaźnił się z Janem Józefem Lipskim, chadzał na spotkania w kawiarni PIW-u przy „opozycyjnym” stoliku Antoniego Słonimskiego. Był inwigilowany przez SB, w 2005 r. otrzymał od IPN status osoby represjonowanej. W 1974 r. wyemigrował do Francji, prowadził w Paryżu polską księgarnię. Zagrał epizody w wielu filmach: „Rejsie” (Marek Piwowski, 1970), „Trzecia część nocy” (Andrzej Żuławski, 1971), „Trzeba zabić tę miłość” (Janusz Morgenstern, 1972), „Stawiam na Tolka Banana” (Stanisław Jędryka według powieści Adama Bahdaja, 1973) oraz „Ryś” (Stanisław Tym, 2007; Dobosz nawiązywał do swej roli filozofa z „Rejsu”).

Tygodnik TVPPolub nas

W każdą sobotę i niedzielę TVP1 emituje cykl rozmów z Andrzejem Doboszem „Z pamięci”. Widzowie poznali też jego wcześniejsze programy „Spis treści”. Co piątek przedpremierowo można obejrzeć emitowany właśnie cykl na stronach Tygodnika TVP.

Zobacz też pozostałe odcinki „Z pamięci”. Numery 1-20:

„Z pamięci”, odcinek 20. Andrzej Dobosz wspomina Leopolda Tyrmanda, cz. 1

„Z pamięci”, odcinek 19. Andrzej Dobosz wspomina Melchiora Wańkowicza

„Z pamięci”, odcinek 18. Andrzej Dobosz wspomina Jana Himilsbacha

„Z pamięci”, odcinek 17. Andrzej Dobosz wspomina Pawła Hertza, cz. 2

„Z pamięci”, odcinek 16. Andrzej Dobosz wspomina Pawła Hertza, cz. 1

„Z pamięci”, odcinek 15. Andrzej Dobosz wspomina Adama Mauersbergera

„Z pamięci”, odcinek 14. Andrzej Dobosz wspomina Ogród Botaniczny UW

„Z pamięci”, odcinek 13. Andrzej Dobosz wspomina Jana Kotta – część 2.

„Z pamięci”, odcinek 12. Andrzej Dobosz wspomina Jana Kotta – część 1.

„Z pamięci”, odcinek 11. Andrzej Dobosz wspomina Andrzeja Biernackiego

„Z pamięci”, odcinek 10. Andrzej Dobosz wspomina Erwina Axera

„Z pamięci”, odcinek 9. Andrzej Dobosz wspomina kawiarnię „Czytelnik”

„Z pamięci”, odcinek 8. Andrzej Dobosz wspomina kawiarnię „Lajkonik”

„Z pamięci”, odcinek 7. Andrzej Dobosz wspomina Antoniego Słonimskiego, cz.2

„Z pamięci”, odcinek 6. Andrzej Dobosz wspomina Antoniego Słonimskiego cz.1

„Z pamięci”, odcinek 5. Andrzej Dobosz wspomina Jerzego Stempowskiego

„Z pamięci”, odcinek 4. Andrzej Dobosz wspomina kawiarnię „U Literatów”

„Z pamięci”, odcinek 3. Andrzej Dobosz wspomina Jana Józefa Lipskiego

„Z pamięci”, odcinek 2. Andrzej Dobosz wspomina kawiarnię Państwowego Instytutu Wydawniczego

„Z pamięci”, odcinek 1. Andrzej Dobosz wspomina Leszka Kołakowskiego

Odcinki programu „Z pamięci” od 21. do 40.:

„Z pamięci”, odcinek 40. Andrzej Dobosz o Konstantym Puzynie

„Z pamięci”, odcinek 39. Andrzej Dobosz o Jerzym Grotowskim – cz. 2

„Z pamięci”, odcinek 38. Andrzej Dobosz o Jerzym Grotowskim – cz. 1

„Z pamięci”, odcinek 37. Andrzej Dobosz o Marianie Brandysie

„Z pamięci”, odcinek 36. Andrzej Dobosz o Marku Hłasce

„Z pamięci”, odcinek 35. Andrzej Dobosz o Janie Dürr-Durskim

„Z pamięci”, odcinek 34. Andrzej Dobosz o Hotelu Bristol

„Z pamięci”, odcinek 33. Andrzej Dobosz o Annie Micińskiej

„Z pamięci”, odcinek 32. Andrzej Dobosz o Karolu Estreicherze

„Z pamięci”, odcinek 31. Andrzej Dobosz o Franciszku Starowieyskim – cz. 2

„Z pamięci”, odcinek 30. Andrzej Dobosz o Franciszku Starowieyskim – cz. 1

„Z pamięci”, odcinek 29. Andrzej Dobosz o Janie Lebensteinie – cz. 2

„Z pamięci”, odcinek 28. Andrzej Dobosz o Janie Lebensteinie – cz. 1

„Z pamięci”, odcinek 27. Andrzej Dobosz o Jerzym Pomianowskim – cz. 2

„Z pamięci”, odcinek 26. Andrzej Dobosz o Jerzym Pomianowskim – cz. 1

„Z pamięci”, odcinek 25. Andrzej Dobosz o Irenie Szymańskiej – cz. 2

„Z pamięci”, odcinek 24. Andrzej Dobosz o Irenie Szymańskiej – cz. 1

„Z pamięci”, odcinek 23. Andrzej Dobosz o twórczości Stanisława Baja

„Z pamięci”, odcinek 22. Andrzej Dobosz wspomina Leopolda Tyrmanda, cz. 3

„Z pamięci”, odcinek 21. Andrzej Dobosz wspomina Leopolda Tyrmanda, cz. 2

Odcinki programu „Z pamięci” od 41. do 60.:

Andrzej Dobosz w 60. odcinku programu „Z pamięci” o Hugo Steinhausie – cz. 1

Andrzej Dobosz w 59. odcinku programu „Z pamięci” o Andrzeju Ziemilskim

Andrzej Dobosz w 58. odcinku programu „Z pamięci” o Danielu Szczechurze

Andrzej Dobosz w 57. odcinku programu „Z pamięci” o Macieju Bednarkiewiczu

Andrzej Dobosz w 56. odcinku programu „Z pamięci” o Janie Strzeleckim

Andrzej Dobosz w 55. odcinku programu „Z pamięci” o Edwardzie Wendem

Andrzej Dobosz w 54. odcinku programu „Z pamięci” o ojcu Andrzeju i synu Andrzeju Krzysztofie Wróblewskich

Andrzej Dobosz w 53. odcinku programu „Z pamięci” o Wiktorze Woroszylskim

Andrzej Dobosz w 52. odcinku programu „Z pamięci” o Wacławie Zawadzkim

Andrzej Dobosz w 51. odcinku programu „Z pamięci” o Marii Anto

Andrzej Dobosz w 50. odcinku programu „Z pamięci” o Wojciechu Ziembińskim

Andrzej Dobosz w 49. odcinku programu „Z pamięci” o Barbarze Zbrożynie

Andrzej Dobosz w 48. odcinku programu „Z pamięci” o Juliuszu Wiktorze Gomulickim

„Z pamięci”, odcinek 47. Andrzej Dobosz o Marii Dernałowicz

„Z pamięci”, odcinek 46. Andrzej Dobosz o Bogdanie Konopce

„Z pamięci”, odcinek 45. Andrzej Dobosz o Jerzym Główczewskim – cz. 2

„Z pamięci”, odcinek 44. Andrzej Dobosz o Jerzym Główczewskim – cz. 1

„Z pamięci”, odcinek 43. Andrzej Dobosz o Jakubie Karpińskim

„Z pamięci”, odcinek 42. Andrzej Dobosz o Hotelu Europejskim

„Z pamięci”, odcinek 41. Andrzej Dobosz o Bohdanie Korzeniewskim

Zdjęcie główne: Listopad 2005 roku. Ówczesny prezydent RP Aleksander Kwaśniewski – wcześniej poseł i założyciel Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej, a w okresie PRL działacz Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (1977–1990) oraz w latach 1985–1989 minister w rządach Zbigniewa Messnera i Mieczysława Rakowskiego i prezes Polskiego Komitetu Olimpijskiego (1988–1991) –honoruje Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski Jerzego Pomianowskiego. Fot. PAP/Radek Pietruszka

Felietony

Studia z psychiatrii pozwoliły mu rozmawiać z władcami PRL-u

W kopalni w Donbasie zachorował na żółtaczkę, więc podjął pracę w prosektorium

Pożegnanie z Tygodnikiem TVP

Sprzeczne z Duchem i prawem

Autoportret

Totemy Mashy Gessen w wojnie kulturowej

Książki od Tygodnika TVP! Konkurs świąteczny