Matka odmówiła wydrukowania plakatu „AK – zapluty karzeł reakcji”. Zaczęły się szykany - TVP Tygodnik

Felietony

Matka odmówiła wydrukowania plakatu „AK – zapluty karzeł reakcji”. Zaczęły się szykany

piątek, 5 lipca 2019

Udostępnij:

Z Jerzym Hryniewieckim opracowali plany Stadionu Dziesięciolecia i on doglądał jego realizacji. Dostał stypendium amerykańskie i – o dziwo – byłemu pilotowi Dywizjonu 308 wydano paszport. Potem PRL wysyłała go do Egiptu, gdzie zajmował się budową tamy na Nilu w Asuanie. Andrzej Dobosz w 45. odcinku programu „Z pamięci” opowiada o Jerzym Główczewskim – cz. 2.

Ukończył polskie liceum na ziemiach żydowskich i po maturze został pilotem Dywizjonu 308

We wrześniu 1939 r. jako nastolatek udał się z Warszawy do Lwowa. Przed Sowietami uciekł do Rumunii, stąd do Stambułu i Hajfy. Zaraz po maturze przedarł się do Syrii i wstąpił do Brygady Strzelców Karpackich.

zobacz więcej

Wiosną 1947 roku Jerzy Główczewski wrócił do Warszawy. Od razu zapisał się do aeroklubu i na małych samolocikach latał nad Warszawą.

Kiedyś zaczął krążyć nad Belwederem, gdzie zniżając się, zobaczył jakiś popłoch. Otóż Bolesław Bierut wydawał przyjęcie w ogrodach Belwederu i nieznany samolot zaniepokoił jego obstawę. Po tym incydencie Jurka w 1949 r. wyrzucono z aeroklubu i odebrano mu prawo latania (licencję pilota odzyskał w 1957 roku).

Rodzinna firma – Litografia Artystyczna – w pierwszych miesiącach po wojnie funkcjonowała i było dużo plakatów do drukowania. W pewnej chwili matka odmówiła drukowania plakatu Włodzimierza Zakrzewskiego „AK – zapluty karzeł reakcji”. Zaczęły się szykany.

Litografię upaństwowiono, uważając, że nie ma mowy o takich prywatnych fabrykach. Natomiast ocalały oba ich gmachy na ul. Chmielnej 18: bezużyteczna już teraz oficyna i wielkie mieszkanie na pierwszym piętrze. Tak wielkie, że trudno tam było kogoś dokwaterować. I Jurek wkrótce poznał ową Irenę, historyczkę sztuki, którą poślubił.

Bywałem na balach wydawanych przez Główczewskich, gdzie bawiło się kilkadziesiąt osób. Wśród skromniejszych gości bywał Leopold Tyrmand z Basią.

Jerzy został studentem architektury w październiku 1947 roku. Studiował u Jana Zachwatowicza i Jerzego Hryniewieckiego. Dzięki temu dużemu lokalowi na Chmielnej, na przykład z Hryniewieckim i jeszcze jednym asystentem opracowali plany Stadionu Dziesięciolecia i potem on doglądał jego realizacji. Po tych pracach dostał stypendium amerykańskie na dalsze studia architektoniczne i – o dziwo – wydano mu paszport. Udał się do Stanów Zjednoczonych.

Potem powrócił do Polski. W PRL wykonywał rozmaite prace zagranicą, gdzie wysyłano polskich fachowców i w ten sposób został wysłany do Egiptu, który odwiedził po raz drugi. Zajmował się budową tamy na Nilu w Asuanie. Wrócił do Warszawy, wziął Lentę, swoją żonę, i w końcu wyjechali do Stanów, gdzie on został amerykańskim profesorem architektury.

Jako Amerykanin zaczął przyjeżdżać do Polski i w latach 2003 – 2017 wydał swoje trzy książki, opisujące czas od dzieciństwa, studia, podróże: „Wojak z przypadku”, „Optymista mimo wszystko” i „Ostatni pilot myśliwca”.

Do dziś major pilot, polski lotnik Dywizjonu 308, który wziął udział w ostatniej bitwie lotniczej II wojny – nad Gandawą – i ostatni żyjący pilot tej strasznej światowej batalii, mieszka w Nowym Jorku.

TYGODNIK TVP, ul. Woronicza 17, 00-999 Warszawa. Redakcja i autorzy

– Andrzej Dobosz,
filozof i polonista, autor felietonów – w tym zbiorów „Pustelnik z Krakowskiego Przedmieścia” (1993), „Generał w bibliotece” (2001), „Ogrody i śmietniki” (2008), „Z różnych półek”(2014) – oraz opowiadania „O kapeluszu” (1999). Doktoryzował się u Leszka Kołakowskiego, przyjaźnił się z Janem Józefem Lipskim, chadzał na spotkania w kawiarni PIW-u przy „opozycyjnym” stoliku Antoniego Słonimskiego. Był inwigilowany przez SB, w 2005 r. otrzymał od IPN status osoby represjonowanej. W 1974 r. wyemigrował do Francji, prowadził w Paryżu polską księgarnię. Zagrał epizody w wielu filmach: „Rejsie” (Marek Piwowski, 1970), „Trzecia część nocy” (Andrzej Żuławski, 1971), „Trzeba zabić tę miłość” (Janusz Morgenstern, 1972), „Stawiam na Tolka Banana” (Stanisław Jędryka według powieści Adama Bahdaja, 1973) oraz „Ryś” (Stanisław Tym, 2007; Dobosz nawiązywał do swej roli filozofa z „Rejsu”).

Tygodnik TVPPolub nas

W każdą sobotę i niedzielę TVP1 emituje cykl rozmów z Andrzejem Doboszem „Z pamięci”. Widzowie poznali też jego wcześniejsze programy „Spis treści”. Co piątek przedpremierowo można obejrzeć emitowany właśnie cykl na stronach Tygodnika TVP.

Zobacz też pozostałe odcinki „Z pamięci”. Numery 1-20:

„Z pamięci”, odcinek 20. Andrzej Dobosz wspomina Leopolda Tyrmanda, cz. 1

„Z pamięci”, odcinek 19. Andrzej Dobosz wspomina Melchiora Wańkowicza

„Z pamięci”, odcinek 18. Andrzej Dobosz wspomina Jana Himilsbacha

„Z pamięci”, odcinek 17. Andrzej Dobosz wspomina Pawła Hertza, cz. 2

„Z pamięci”, odcinek 16. Andrzej Dobosz wspomina Pawła Hertza, cz. 1

„Z pamięci”, odcinek 15. Andrzej Dobosz wspomina Adama Mauersbergera

„Z pamięci”, odcinek 14. Andrzej Dobosz wspomina Ogród Botaniczny UW

„Z pamięci”, odcinek 13. Andrzej Dobosz wspomina Jana Kotta – część 2.

„Z pamięci”, odcinek 12. Andrzej Dobosz wspomina Jana Kotta – część 1.

„Z pamięci”, odcinek 11. Andrzej Dobosz wspomina Andrzeja Biernackiego

„Z pamięci”, odcinek 10. Andrzej Dobosz wspomina Erwina Axera

„Z pamięci”, odcinek 9. Andrzej Dobosz wspomina kawiarnię „Czytelnik”

„Z pamięci”, odcinek 8. Andrzej Dobosz wspomina kawiarnię „Lajkonik”

„Z pamięci”, odcinek 7. Andrzej Dobosz wspomina Antoniego Słonimskiego, cz.2

„Z pamięci”, odcinek 6. Andrzej Dobosz wspomina Antoniego Słonimskiego cz.1

„Z pamięci”, odcinek 5. Andrzej Dobosz wspomina Jerzego Stempowskiego

„Z pamięci”, odcinek 4. Andrzej Dobosz wspomina kawiarnię „U Literatów”

„Z pamięci”, odcinek 3. Andrzej Dobosz wspomina Jana Józefa Lipskiego

„Z pamięci”, odcinek 2. Andrzej Dobosz wspomina kawiarnię Państwowego Instytutu Wydawniczego

„Z pamięci”, odcinek 1. Andrzej Dobosz wspomina Leszka Kołakowskiego

Odcinki programu „Z pamięci” od 21. do 40.:

„Z pamięci”, odcinek 40. Andrzej Dobosz o Konstantym Puzynie

„Z pamięci”, odcinek 39. Andrzej Dobosz o Jerzym Grotowskim – cz. 2

„Z pamięci”, odcinek 38. Andrzej Dobosz o Jerzym Grotowskim – cz. 1

„Z pamięci”, odcinek 37. Andrzej Dobosz o Marianie Brandysie

„Z pamięci”, odcinek 36. Andrzej Dobosz o Marku Hłasce

„Z pamięci”, odcinek 35. Andrzej Dobosz o Janie Dürr-Durskim

„Z pamięci”, odcinek 34. Andrzej Dobosz o Hotelu Bristol

„Z pamięci”, odcinek 33. Andrzej Dobosz o Annie Micińskiej

„Z pamięci”, odcinek 32. Andrzej Dobosz o Karolu Estreicherze

„Z pamięci”, odcinek 31. Andrzej Dobosz o Franciszku Starowieyskim – cz. 2

„Z pamięci”, odcinek 30. Andrzej Dobosz o Franciszku Starowieyskim – cz. 1

„Z pamięci”, odcinek 29. Andrzej Dobosz o Janie Lebensteinie – cz. 2

„Z pamięci”, odcinek 28. Andrzej Dobosz o Janie Lebensteinie – cz. 1

„Z pamięci”, odcinek 27. Andrzej Dobosz o Jerzym Pomianowskim – cz. 2

„Z pamięci”, odcinek 26. Andrzej Dobosz o Jerzym Pomianowskim – cz. 1

„Z pamięci”, odcinek 25. Andrzej Dobosz o Irenie Szymańskiej – cz. 2

„Z pamięci”, odcinek 24. Andrzej Dobosz o Irenie Szymańskiej – cz. 1

„Z pamięci”, odcinek 23. Andrzej Dobosz o twórczości Stanisława Baja

„Z pamięci”, odcinek 22. Andrzej Dobosz wspomina Leopolda Tyrmanda, cz. 3

„Z pamięci”, odcinek 21. Andrzej Dobosz wspomina Leopolda Tyrmanda, cz. 2

Odcinki programu „Z pamięci” od 41. do 60.:

Andrzej Dobosz w 60. odcinku programu „Z pamięci” o Hugo Steinhausie – cz. 1

Andrzej Dobosz w 59. odcinku programu „Z pamięci” o Andrzeju Ziemilskim

Andrzej Dobosz w 58. odcinku programu „Z pamięci” o Danielu Szczechurze

Andrzej Dobosz w 57. odcinku programu „Z pamięci” o Macieju Bednarkiewiczu

Andrzej Dobosz w 56. odcinku programu „Z pamięci” o Janie Strzeleckim

Andrzej Dobosz w 55. odcinku programu „Z pamięci” o Edwardzie Wendem

Andrzej Dobosz w 54. odcinku programu „Z pamięci” o ojcu Andrzeju i synu Andrzeju Krzysztofie Wróblewskich

Andrzej Dobosz w 53. odcinku programu „Z pamięci” o Wiktorze Woroszylskim

Andrzej Dobosz w 52. odcinku programu „Z pamięci” o Wacławie Zawadzkim

Andrzej Dobosz w 51. odcinku programu „Z pamięci” o Marii Anto

Andrzej Dobosz w 50. odcinku programu „Z pamięci” o Wojciechu Ziembińskim

Andrzej Dobosz w 49. odcinku programu „Z pamięci” o Barbarze Zbrożynie

Andrzej Dobosz w 48. odcinku programu „Z pamięci” o Juliuszu Wiktorze Gomulickim

„Z pamięci”, odcinek 47. Andrzej Dobosz o Marii Dernałowicz

„Z pamięci”, odcinek 46. Andrzej Dobosz o Bogdanie Konopce

„Z pamięci”, odcinek 45. Andrzej Dobosz o Jerzym Główczewskim – cz. 2

„Z pamięci”, odcinek 44. Andrzej Dobosz o Jerzym Główczewskim – cz. 1

„Z pamięci”, odcinek 43. Andrzej Dobosz o Jakubie Karpińskim

„Z pamięci”, odcinek 42. Andrzej Dobosz o Hotelu Europejskim

„Z pamięci”, odcinek 41. Andrzej Dobosz o Bohdanie Korzeniewskim

Zdjęcie główne: Rodzinna firma Jerzego Główczewskiego – Litografia Artystyczna – tuż po wojnie funkcjonowała dobrze, drukowała dużo plakatów. W pewnej chwili matka odmówiła wydrukowania plakatu propagandowego komunistów „Olbrzym i zapluty karzeł reakcji” (znanego także jako „AK – zapluty karzeł reakcji”), na którym Włodzimierz Zakrzewski namalował żołnierza Armii Ludowej depczącego żołnierza Armii Krajowej. Zaczęły się szykany i firmę upaństwowiono. Fot. printscreen programu/ PHAS, Universal Images Group via Getty Images

Felietony

Matka odmówiła wydrukowania plakatu „AK – zapluty karzeł reakcji”. Zaczęły się szykany

Ukończył polskie liceum na ziemiach żydowskich i po maturze został pilotem Dywizjonu 308

Pożegnanie z Tygodnikiem TVP

Sprzeczne z Duchem i prawem

Autoportret

Totemy Mashy Gessen w wojnie kulturowej

Książki od Tygodnika TVP! Konkurs świąteczny