Tutaj nie było różnic klasowych. Tu życie umysłowe kwitło

Felietony

Tutaj nie było różnic klasowych. Tu życie umysłowe kwitło

piątek, 27 września 2019

Udostępnij:

„Inteligenci korzystali z mieszkań, natomiast nie miewali samochodów i jeździliśmy do miasta z placu Wilsona najpierw autobusem «Ł», który zmieniono na 116. W tym autobusie słuchałem rozmów tych pisarzy, krytyków i dowiedziałem się, że «Pamiątka z celulozy» Igora Newerlego przewyższa zwykłe ówczesne powieści. Dzięki tej informacji ja – syn andersowca – bez trudu zostałem przyjęty na studia”. Andrzej Dobosz w 67. odcinku programu „Z pamięci” opowiada o Żoliborzu – cz. 2.

Większość pierwszych mieszkańców tej ulicy zginęła w Katyniu

Do I wojny światowej to były dzikie pola w okolicach Cytadeli, zarośnięte pustkowia.

zobacz więcej

Państwo Ossowsc y mieszkali tutaj do końca swego życia: profesor do 1963 roku, pani Maria do 1974 r. Dla Stanisława Ossowskiego ważna była więź społeczna między mieszkańcami i rzeczywiście tutaj jakby nie było różnic klasowych.

Były lokale społeczne i dom kultury pierwszy, który spłonął – został zniszczony i po wojnie zbudowano dość okropny, jednak z przyzwoitą biblioteką, z dobrą salą odczytową, gdzie życie umysłowe kwitło.

Na V kolonii, na której ja mieszkałem, mieszkał polonista prof. Zdzisław Libera, aktor Dobiesław Damięcki z żoną (aktorką Ireną Górską-Damięcką – byli rodzicami aktorów Damiana i Macieja Damięckich, a ich wnukami są aktorzy: Grzegorz, Mateusz i Matylda Damięccy – przypis red.), pisarze Leopold Lewin, krytyk Roman Karst. Na każdej klatce byli inteligenci, a równocześnie ludzie z mniejszym wykształceniem, ale znaczną kulturą umysłową.

To były naprawdę społeczności, przynajmniej przed wojną mieszkańcy decydowali o tym, co ma się zdarzyć, co i następnie – gdzie budować. Na kolonii V było mieszkanie będące biblioteką solidną oraz czytelnią, tak, że ja jako uczeń szkół, mieszkając w małym mieszkaniu w pięć osób, lektury szkolne i inne odbywałem po parę godzin dziennie w tamtej czytelni.

Wszyscy ci inteligenci korzystali z mieszkań, natomiast nie miewali samochodów i jeździliśmy do miasta z placu Wilsona, którego nowa nazwa plac Komuny Paryskiej nie przyjęła się w ciągu kilku lat. I najpierw był to autobus „Ł”, jeżdżący z placu Wilsona do placu Trzech Krzyży. „Ełkę” zmieniono na 116. Ja byłem uczniem szkoły Batorego na Myśliwieckiej, więc jeździłem tym autobusem dwa razy dziennie i słuchałem rozmów tych jeżdżących także pisarzy, krytyków.

I tam przed maturą dowiedziałem się, że drukowana w „Twórczości” powieść Igora Newerlego „Pamiątka z celulozy” przewyższa zwykłe ówczesne powieści. Dzięki tej informacji przeczytałem ją szybko i pisząc egzamin wstępny na polonistykę wybrałem temat wolny i napisałem o „Pamiątce z celulozy” – w czasach, gdy jeszcze była w „Twórczości”. A gdy czytano moją pracę, była to już nagroda państwowa pierwszego stopnia, dzięki czemu ja – syn andersowca – bez trudu zostałem przyjęty na studia.

TYGODNIK TVP, ul. Woronicza 17, 00-999 Warszawa. Redakcja i autorzy

– Andrzej Dobosz,
filozof i polonista, autor felietonów – w tym zbiorów „Pustelnik z Krakowskiego Przedmieścia” (1993), „Generał w bibliotece” (2001), „Ogrody i śmietniki” (2008), „Z różnych półek”(2014) – oraz opowiadania „O kapeluszu” (1999). Doktoryzował się u Leszka Kołakowskiego, przyjaźnił się z Janem Józefem Lipskim, chadzał na spotkania w kawiarni PIW-u przy „opozycyjnym” stoliku Antoniego Słonimskiego. Był inwigilowany przez SB, w 2005 r. otrzymał od IPN status osoby represjonowanej. W 1974 r. wyemigrował do Francji, prowadził w Paryżu polską księgarnię. Zagrał epizody w wielu filmach: „Rejsie” (Marek Piwowski, 1970), „Trzecia część nocy” (Andrzej Żuławski, 1971), „Trzeba zabić tę miłość” (Janusz Morgenstern, 1972), „Stawiam na Tolka Banana” (Stanisław Jędryka według powieści Adama Bahdaja, 1973) oraz „Ryś” (Stanisław Tym, 2007; Dobosz nawiązywał do swej roli filozofa z „Rejsu”).

Tygodnik TVPPolub nas

W każdą sobotę i niedzielę TVP1 emituje cykl rozmów z Andrzejem Doboszem „Z pamięci”. Widzowie poznali też jego wcześniejsze programy „Spis treści”. Co piątek przedpremierowo można obejrzeć emitowany właśnie cykl na stronach Tygodnika TVP.

Zobacz też pozostałe odcinki „Z pamięci”. Numery 1-20:

„Z pamięci”, odcinek 20. Andrzej Dobosz wspomina Leopolda Tyrmanda, cz. 1

„Z pamięci”, odcinek 19. Andrzej Dobosz wspomina Melchiora Wańkowicza

„Z pamięci”, odcinek 18. Andrzej Dobosz wspomina Jana Himilsbacha

„Z pamięci”, odcinek 17. Andrzej Dobosz wspomina Pawła Hertza, cz. 2

„Z pamięci”, odcinek 16. Andrzej Dobosz wspomina Pawła Hertza, cz. 1

„Z pamięci”, odcinek 15. Andrzej Dobosz wspomina Adama Mauersbergera

„Z pamięci”, odcinek 14. Andrzej Dobosz wspomina Ogród Botaniczny UW

„Z pamięci”, odcinek 13. Andrzej Dobosz wspomina Jana Kotta – część 2.

„Z pamięci”, odcinek 12. Andrzej Dobosz wspomina Jana Kotta – część 1.

„Z pamięci”, odcinek 11. Andrzej Dobosz wspomina Andrzeja Biernackiego

„Z pamięci”, odcinek 10. Andrzej Dobosz wspomina Erwina Axera

„Z pamięci”, odcinek 9. Andrzej Dobosz wspomina kawiarnię „Czytelnik”

„Z pamięci”, odcinek 8. Andrzej Dobosz wspomina kawiarnię „Lajkonik”

„Z pamięci”, odcinek 7. Andrzej Dobosz wspomina Antoniego Słonimskiego, cz.2

„Z pamięci”, odcinek 6. Andrzej Dobosz wspomina Antoniego Słonimskiego cz.1

„Z pamięci”, odcinek 5. Andrzej Dobosz wspomina Jerzego Stempowskiego

„Z pamięci”, odcinek 4. Andrzej Dobosz wspomina kawiarnię „U Literatów”

„Z pamięci”, odcinek 3. Andrzej Dobosz wspomina Jana Józefa Lipskiego

„Z pamięci”, odcinek 2. Andrzej Dobosz wspomina kawiarnię Państwowego Instytutu Wydawniczego

„Z pamięci”, odcinek 1. Andrzej Dobosz wspomina Leszka Kołakowskiego

Odcinki programu „Z pamięci” od 21. do 40.:

„Z pamięci”, odcinek 40. Andrzej Dobosz o Konstantym Puzynie

„Z pamięci”, odcinek 39. Andrzej Dobosz o Jerzym Grotowskim – cz. 2

„Z pamięci”, odcinek 38. Andrzej Dobosz o Jerzym Grotowskim – cz. 1

„Z pamięci”, odcinek 37. Andrzej Dobosz o Marianie Brandysie

„Z pamięci”, odcinek 36. Andrzej Dobosz o Marku Hłasce

„Z pamięci”, odcinek 35. Andrzej Dobosz o Janie Dürr-Durskim

„Z pamięci”, odcinek 34. Andrzej Dobosz o Hotelu Bristol

„Z pamięci”, odcinek 33. Andrzej Dobosz o Annie Micińskiej

„Z pamięci”, odcinek 32. Andrzej Dobosz o Karolu Estreicherze

„Z pamięci”, odcinek 31. Andrzej Dobosz o Franciszku Starowieyskim – cz. 2

„Z pamięci”, odcinek 30. Andrzej Dobosz o Franciszku Starowieyskim – cz. 1

„Z pamięci”, odcinek 29. Andrzej Dobosz o Janie Lebensteinie – cz. 2

„Z pamięci”, odcinek 28. Andrzej Dobosz o Janie Lebensteinie – cz. 1

„Z pamięci”, odcinek 27. Andrzej Dobosz o Jerzym Pomianowskim – cz. 2

„Z pamięci”, odcinek 26. Andrzej Dobosz o Jerzym Pomianowskim – cz. 1

„Z pamięci”, odcinek 25. Andrzej Dobosz o Irenie Szymańskiej – cz. 2

„Z pamięci”, odcinek 24. Andrzej Dobosz o Irenie Szymańskiej – cz. 1

„Z pamięci”, odcinek 23. Andrzej Dobosz o twórczości Stanisława Baja

„Z pamięci”, odcinek 22. Andrzej Dobosz wspomina Leopolda Tyrmanda, cz. 3

„Z pamięci”, odcinek 21. Andrzej Dobosz wspomina Leopolda Tyrmanda, cz. 2

Odcinki programu „Z pamięci” od 41. do 60.:

Andrzej Dobosz w 60. odcinku programu „Z pamięci” o Hugo Steinhausie – cz. 1

Andrzej Dobosz w 59. odcinku programu „Z pamięci” o Andrzeju Ziemilskim

Andrzej Dobosz w 58. odcinku programu „Z pamięci” o Danielu Szczechurze

Andrzej Dobosz w 57. odcinku programu „Z pamięci” o Macieju Bednarkiewiczu

Andrzej Dobosz w 56. odcinku programu „Z pamięci” o Janie Strzeleckim

Andrzej Dobosz w 55. odcinku programu „Z pamięci” o Edwardzie Wendem

Andrzej Dobosz w 54. odcinku programu „Z pamięci” o ojcu Andrzeju i synu Andrzeju Krzysztofie Wróblewskich

Andrzej Dobosz w 53. odcinku programu „Z pamięci” o Wiktorze Woroszylskim

Andrzej Dobosz w 52. odcinku programu „Z pamięci” o Wacławie Zawadzkim

Andrzej Dobosz w 51. odcinku programu „Z pamięci” o Marii Anto

Andrzej Dobosz w 50. odcinku programu „Z pamięci” o Wojciechu Ziembińskim

Andrzej Dobosz w 49. odcinku programu „Z pamięci” o Barbarze Zbrożynie

Andrzej Dobosz w 48. odcinku programu „Z pamięci” o Juliuszu Wiktorze Gomulickim

„Z pamięci”, odcinek 47. Andrzej Dobosz o Marii Dernałowicz

„Z pamięci”, odcinek 46. Andrzej Dobosz o Bogdanie Konopce

„Z pamięci”, odcinek 45. Andrzej Dobosz o Jerzym Główczewskim – cz. 2

„Z pamięci”, odcinek 44. Andrzej Dobosz o Jerzym Główczewskim – cz. 1

„Z pamięci”, odcinek 43. Andrzej Dobosz o Jakubie Karpińskim

„Z pamięci”, odcinek 42. Andrzej Dobosz o Hotelu Europejskim

„Z pamięci”, odcinek 41. Andrzej Dobosz o Bohdanie Korzeniewskim

Odcinki programu „Z pamięci” od 61.:

Andrzej Dobosz w 80. odcinku programu „Z pamięci” o Stefanie Swieżawskim

Andrzej Dobosz w 79. odcinku programu „Z pamięci” o Zbigniewie Makowskim

Andrzej Dobosz w 78. odcinku programu „Z pamięci” o Jacku Woszczerowiczu

Andrzej Dobosz w 77. odcinku programu „Z pamięci” o Aleksandrze Kobzdeju – cz. 2

Andrzej Dobosz w 76. odcinku programu „Z pamięci” o Aleksandrze Kobzdeju – cz. 1

Andrzej Dobosz w 75. odcinku programu „Z pamięci” o Ireneuszu Iredyńskim

Andrzej Dobosz w 74. odcinku programu „Z pamięci” o Zbigniewie Herbercie

Andrzej Dobosz w 73. odcinku programu „Z pamięci” o Stanisławie Jerzym Lecu

Andrzej Dobosz w 72. odcinku programu „Z pamięci” o Liceum im. Stefana Batorego w Warszawie

Andrzej Dobosz w 71. odcinku programu „Z pamięci” o Centrum Dialogu w Paryżu

Andrzej Dobosz w 70. odcinku programu „Z pamięci” o Eustachym Kossakowskim

Andrzej Dobosz w 69. odcinku programu „Z pamięci” o pchlich targach w Paryżu – cz. 2

Andrzej Dobosz w 68. odcinku programu „Z pamięci” o pchlich targach w Paryżu – cz. 1

Andrzej Dobosz w 67. odcinku programu „Z pamięci” o Żoliborzu – cz. 2

Andrzej Dobosz w 66. odcinku programu „Z pamięci” o Żoliborzu – cz. 1

Andrzej Dobosz w 65. odcinku programu „Z pamięci” o Marii i Stanisławie Ossowskich – cz. 2

Andrzej Dobosz w 64. odcinku programu „Z pamięci” o Marii i Stanisławie Ossowskich – cz. 1

Andrzej Dobosz w 63. odcinku programu „Z pamięci” o Jerzym Timoszewiczu – cz. 2

Andrzej Dobosz w 62. odcinku programu „Z pamięci” o Jerzym Timoszewiczu – cz. 1

Andrzej Dobosz w 61. odcinku programu „Z pamięci” o Hugo Steinhausie – cz. 2

Zdjęcie główne: Krowa pasąca się na trawie na warszawskim Żoliborzu. W tle zabudowa Żoliborza i ulica Marymoncka, 1971 r. W latach 50. i 60. powstały tam osiedla Bielany I-IV, wpisane przez SARP na listę Dóbr kultury współczesnej. Wcześniej, w latach 1926–1932 wybudowano tam również osiedle Zdobycz Robotnicza, przypominające Żoliborz Urzędniczy. W 1994 z Żoliborza wyodrębniono dzielnicę Bielany, do której włączono te tereny, nazywane Starymi Bielanami. Fot. NAC/Archiwum Grażyny Rutowskiej, sygn. 40-W-360-6

Felietony

Tutaj nie było różnic klasowych. Tu życie umysłowe kwitło

Większość pierwszych mieszkańców tej ulicy zginęła w Katyniu

Pożegnanie z Tygodnikiem TVP

Sprzeczne z Duchem i prawem

Autoportret

Totemy Mashy Gessen w wojnie kulturowej

Książki od Tygodnika TVP! Konkurs świąteczny