Felietony

Budowniczy słynnych Domów Towarowych Centrum, przeciwnik oczekiwań ludowej władzy

piątek,

Nie lubił nowego ustroju. Nie brał bezpośredniego udziału w ruchu opozycyjnym, natomiast był człowiekiem, który całą swoją działalnością architekta przeciwstawiał się upodobaniom władzy i temu, czego natrętnie żądano od jego kolegów.

Andrzej Dobosz w 126. odcinku programu „Z pamięci” wspomina Zbigniewa Karpińskiego.

Jedna z pierwszych Polek adwokatów. Należała do PPS, po wojnie broniła opozycjonistów

Tolerowano ją dość długo. Występowała w procesach Kazimierza Moczarskiego, autora „Rozmów z katem”, potem Kuronia, Modzelewskiego, Michnika…

zobacz więcej
Zbigniew Karpiński w 1936 roku skończył Politechnikę Warszawską. Przed wojną zdążył zawrzeć małżeństwo ze Stanisławą Zatwarnicką, której ojciec kupił na początku lat 20. duży kawał ziemi na Czerniakowie. Był też stary dworek, który Karpiński wyremontował (w czasie II wojny światowej jego teść, Wojciech Zatwarnicki, utworzył w swoim majątku tzw. farmę chalucową, ratując wielu Żydów z warszawskiego getta; w folwarku była baza Żydowskiej Organizacji Bojowej i tu poczyniono pierwsze przygotowania do powstania w getcie warszawskim – red.).

Państwo Karpińscy mieli trzech synów (socjologa, działacza opozycji antykomunistycznej skazanego w tzw. procesie taterników Jakuba, pisarza i historyka idei Wojciecha oraz eseistę i opozycjonistę Marka - red.). Najstarszy Jakub zapamiętał zdanie ojca, że teraz chodzi się do pracy, a przed wojną chodziło się do biura i tam pracowało, nie tylko chodziło się do pracy.

Bywałem w dworku na Czerniakowie, tam spędzałem w towarzystwie Jakuba i paru przyjaciół wiele dni lata. I spotykałem prof. Karpińskiego, który zresztą na ogół pojawiał się w towarzystwie swego wspólnika tych wielkich projektów Tadeusza Zielińskiego. Byli to najbardziej eleganccy panowie w Warszawie. Bywający zresztą chętnie w kawiarniach, choćby na pl. Trzech Krzyży.

W latach 50. zaprojektował na ulicy Czackiego dwa gmachy Central Handlu Zagranicznego (Polimex i Elektrim, plus Metalexport na ul. Mokotowskiej – red.). Szalenie funkcjonalne, bez żadnych socrealistycznych ozdóbek. W roku 1958 wygrał konkurs na zabudowę Ściany Wschodniej ulicy Marszałkowskiej. Szczegóły Karpiński musiał uzgadniać z drugą osobą w państwie, Zenonem Kliszko, żeby jego budynki nie miały prawa być wyższe niż Pałac Kultury.

W rezultacie powstał kompleks czterech wielkich domów handlowych, od strony alei Jerozolimskich zakończony rotundą, i na końcu niższy dom towarowy Sezam od strony Świętokrzyskiej. Robiło to dobre wrażenie, to znaczy z jednej strony były te wielkie przestrzenie handlowe –Wars, Sawa, Junior i Sezam, w których nie było mowy o tłoku, z drugiej strony przejście między częścią handlową a mieszkaniową – był to taki pasaż dla dobrych spacerów.

Zbigniew Karpiński: – Architektura jest jedną z najtrwalszych dziedzin twórczości człowieka. Bo obraz można odwrócić do ściany, rzeźbę można gdzieś do muzeum, do archiwum schować, a architektura stanowi środowisko ludzkie i jest jedną z najtrwalszych sztuk.

Nie lubił nowego ustroju i władzy ludowej. Nie brał bezpośredniego udziału w ruchu opozycyjnym, natomiast był człowiekiem, który całą swoją działalnością architekta przeciwstawiał się upodobaniom władzy i temu, czego natrętnie żądano od jego kolegów.
Andrzej Dobosz w 126. odcinku programu „Z pamięci” o Zbigniewie Karpińskim

TYGODNIK TVP, ul. Woronicza 17, 00-999 Warszawa. Redakcja i autorzy


– Andrzej Dobosz,
filozof i polonista, autor felietonów – w tym zbiorów „Pustelnik z Krakowskiego Przedmieścia” (1993), „Generał w bibliotece” (2001), „Ogrody i śmietniki” (2008), „Z różnych półek”(2014) – oraz opowiadania „O kapeluszu” (1999). Doktoryzował się u Leszka Kołakowskiego, przyjaźnił się z Janem Józefem Lipskim, chadzał na spotkania w kawiarni PIW-u przy „opozycyjnym” stoliku Antoniego Słonimskiego. Był inwigilowany przez SB, w 2005 r. otrzymał od IPN status osoby represjonowanej. W 1974 r. wyemigrował do Francji, prowadził w Paryżu polską księgarnię. Zagrał epizody w wielu filmach: „Rejsie” (Marek Piwowski, 1970), „Trzecia część nocy” (Andrzej Żuławski, 1971), „Trzeba zabić tę miłość” (Janusz Morgenstern, 1972), „Stawiam na Tolka Banana” (Stanisław Jędryka według powieści Adama Bahdaja, 1973) oraz „Ryś” (Stanisław Tym, 2007; Dobosz nawiązywał do swej roli filozofa z „Rejsu”).


W każdą sobotę i niedzielę TVP1 emituje cykl rozmów z Andrzejem Doboszem „Z pamięci”. Widzowie poznali też jego wcześniejsze programy „Spis treści”. Co piątek można obejrzeć emitowany właśnie cykl na stronach Tygodnika TVP.
Zobacz też pozostałe odcinki „Z pamięci”. Numery 1-20: 
teraz odtwarzane
„Z pamięci”, odcinek 20. Andrzej Dobosz wspomina Leopolda Tyrmanda, cz. 1
„Z pamięci”, odcinek 19. Andrzej Dobosz wspomina Melchiora Wańkowicza
„Z pamięci”, odcinek 18. Andrzej Dobosz wspomina Jana Himilsbacha
„Z pamięci”, odcinek 17. Andrzej Dobosz wspomina Pawła Hertza, cz. 2
„Z pamięci”, odcinek 16. Andrzej Dobosz wspomina Pawła Hertza, cz. 1
„Z pamięci”, odcinek 15. Andrzej Dobosz wspomina Adama Mauersbergera
„Z pamięci”, odcinek 14. Andrzej Dobosz wspomina Ogród Botaniczny UW
„Z pamięci”, odcinek 13. Andrzej Dobosz wspomina Jana Kotta – część 2.
„Z pamięci”, odcinek 12. Andrzej Dobosz wspomina Jana Kotta – część 1.
„Z pamięci”, odcinek 11. Andrzej Dobosz wspomina Andrzeja Biernackiego
„Z pamięci”, odcinek 10. Andrzej Dobosz wspomina Erwina Axera
„Z pamięci”, odcinek 9. Andrzej Dobosz wspomina kawiarnię „Czytelnik”
„Z pamięci”, odcinek 8. Andrzej Dobosz wspomina kawiarnię „Lajkonik”
„Z pamięci”, odcinek 7. Andrzej Dobosz wspomina Antoniego Słonimskiego, cz.2
„Z pamięci”, odcinek 6. Andrzej Dobosz wspomina Antoniego Słonimskiego cz.1
„Z pamięci”, odcinek 5. Andrzej Dobosz wspomina Jerzego Stempowskiego
„Z pamięci”, odcinek 4. Andrzej Dobosz wspomina kawiarnię „U Literatów”
„Z pamięci”, odcinek 3. Andrzej Dobosz wspomina Jana Józefa Lipskiego
„Z pamięci”, odcinek 2. Andrzej Dobosz wspomina kawiarnię Państwowego Instytutu Wydawniczego
„Z pamięci”, odcinek 1. Andrzej Dobosz wspomina Leszka Kołakowskiego
Odcinki programu „Z pamięci” od 21. do 40.:
teraz odtwarzane
„Z pamięci”, odcinek 40. Andrzej Dobosz o Konstantym Puzynie
„Z pamięci”, odcinek 39. Andrzej Dobosz o Jerzym Grotowskim – cz. 2
„Z pamięci”, odcinek 38. Andrzej Dobosz o Jerzym Grotowskim – cz. 1
„Z pamięci”, odcinek 37. Andrzej Dobosz o Marianie Brandysie
„Z pamięci”, odcinek 36. Andrzej Dobosz o Marku Hłasce
„Z pamięci”, odcinek 35. Andrzej Dobosz o Janie Dürr-Durskim
„Z pamięci”, odcinek 34. Andrzej Dobosz o Hotelu Bristol
„Z pamięci”, odcinek 33. Andrzej Dobosz o Annie Micińskiej
„Z pamięci”, odcinek 32. Andrzej Dobosz o Karolu Estreicherze
„Z pamięci”, odcinek 31. Andrzej Dobosz o Franciszku Starowieyskim – cz. 2
„Z pamięci”, odcinek 30. Andrzej Dobosz o Franciszku Starowieyskim – cz. 1
„Z pamięci”, odcinek 29. Andrzej Dobosz o Janie Lebensteinie – cz. 2
„Z pamięci”, odcinek 28. Andrzej Dobosz o Janie Lebensteinie – cz. 1
„Z pamięci”, odcinek 27. Andrzej Dobosz o Jerzym Pomianowskim – cz. 2
„Z pamięci”, odcinek 26. Andrzej Dobosz o Jerzym Pomianowskim – cz. 1
„Z pamięci”, odcinek 25. Andrzej Dobosz o Irenie Szymańskiej – cz. 2
„Z pamięci”, odcinek 24. Andrzej Dobosz o Irenie Szymańskiej – cz. 1
„Z pamięci”, odcinek 23. Andrzej Dobosz o twórczości Stanisława Baja
„Z pamięci”, odcinek 22. Andrzej Dobosz wspomina Leopolda Tyrmanda, cz. 3
„Z pamięci”, odcinek 21. Andrzej Dobosz wspomina Leopolda Tyrmanda, cz. 2
Odcinki programu „Z pamięci” od 41. do 60.:
teraz odtwarzane
Andrzej Dobosz w 60. odcinku programu „Z pamięci” o Hugo Steinhausie – cz. 1
Andrzej Dobosz w 59. odcinku programu „Z pamięci” o Andrzeju Ziemilskim
Andrzej Dobosz w 58. odcinku programu „Z pamięci” o Danielu Szczechurze
Andrzej Dobosz w 57. odcinku programu „Z pamięci” o Macieju Bednarkiewiczu
Andrzej Dobosz w 56. odcinku programu „Z pamięci” o Janie Strzeleckim
Andrzej Dobosz w 55. odcinku programu „Z pamięci” o Edwardzie Wendem
Andrzej Dobosz w 54. odcinku programu „Z pamięci” o ojcu Andrzeju i synu Andrzeju Krzysztofie Wróblewskich
Andrzej Dobosz w 53. odcinku programu „Z pamięci” o Wiktorze Woroszylskim
Andrzej Dobosz w 52. odcinku programu „Z pamięci” o Wacławie Zawadzkim
Andrzej Dobosz w 51. odcinku programu „Z pamięci” o Marii Anto
Andrzej Dobosz w 50. odcinku programu „Z pamięci” o Wojciechu Ziembińskim
Andrzej Dobosz w 49. odcinku programu „Z pamięci” o Barbarze Zbrożynie
Andrzej Dobosz w 48. odcinku programu „Z pamięci” o Juliuszu Wiktorze Gomulickim
„Z pamięci”, odcinek 47. Andrzej Dobosz o Marii Dernałowicz
„Z pamięci”, odcinek 46. Andrzej Dobosz o Bogdanie Konopce
„Z pamięci”, odcinek 45. Andrzej Dobosz o Jerzym Główczewskim – cz. 2
„Z pamięci”, odcinek 44. Andrzej Dobosz o Jerzym Główczewskim – cz. 1
„Z pamięci”, odcinek 43. Andrzej Dobosz o Jakubie Karpińskim
„Z pamięci”, odcinek 42. Andrzej Dobosz o Hotelu Europejskim
„Z pamięci”, odcinek 41. Andrzej Dobosz o Bohdanie Korzeniewskim
Odcinki programu „Z pamięci” od 61. do 80.:
teraz odtwarzane
Andrzej Dobosz w 80. odcinku programu „Z pamięci” o Stefanie Swieżawskim
Andrzej Dobosz w 79. odcinku programu „Z pamięci” o Zbigniewie Makowskim
Andrzej Dobosz w 78. odcinku programu „Z pamięci” o Jacku Woszczerowiczu
Andrzej Dobosz w 77. odcinku programu „Z pamięci” o Aleksandrze Kobzdeju – cz. 2
Andrzej Dobosz w 76. odcinku programu „Z pamięci” o Aleksandrze Kobzdeju – cz. 1
Andrzej Dobosz w 75. odcinku programu „Z pamięci” o Ireneuszu Iredyńskim
Andrzej Dobosz w 74. odcinku programu „Z pamięci” o Zbigniewie Herbercie
Andrzej Dobosz w 73. odcinku programu „Z pamięci” o Stanisławie Jerzym Lecu
Andrzej Dobosz w 72. odcinku programu „Z pamięci” o Liceum im. Stefana Batorego w Warszawie
Andrzej Dobosz w 71. odcinku programu „Z pamięci” o Centrum Dialogu w Paryżu
Andrzej Dobosz w 70. odcinku programu „Z pamięci” o Eustachym Kossakowskim
Andrzej Dobosz w 69. odcinku programu „Z pamięci” o pchlich targach w Paryżu – cz. 2
Andrzej Dobosz w 68. odcinku programu „Z pamięci” o pchlich targach w Paryżu – cz. 1
Andrzej Dobosz w 67. odcinku programu „Z pamięci” o Żoliborzu – cz. 2
Andrzej Dobosz w 66. odcinku programu „Z pamięci” o Żoliborzu – cz. 1
Andrzej Dobosz w 65. odcinku programu „Z pamięci” o Marii i Stanisławie Ossowskich – cz. 2
Andrzej Dobosz w 64. odcinku programu „Z pamięci” o Marii i Stanisławie Ossowskich – cz. 1
Andrzej Dobosz w 63. odcinku programu „Z pamięci” o Jerzym Timoszewiczu – cz. 2
Andrzej Dobosz w 62. odcinku programu „Z pamięci” o Jerzym Timoszewiczu – cz. 1
Andrzej Dobosz w 61. odcinku programu „Z pamięci” o Hugo Steinhausie – cz. 2
Odcinki programu „Z pamięci” od 81. do 100.:
teraz odtwarzane
Andrzej Dobosz w 100. odcinku programu „Z pamięci” o Januszu Tazbirze
Andrzej Dobosz w 99. odcinku programu „Z pamięci” o Klemensie Szaniawskim
Andrzej Dobosz w 98. odcinku programu „Z pamięci” o Kajetanie Morawskim
Andrzej Dobosz w 97. odcinku programu „Z pamięci” o Nowym Świecie – cz. 2.
Andrzej Dobosz w 96. odcinku programu „Z pamięci” o Nowym Świecie – cz. 1.
Andrzej Dobosz w 95. odcinku programu „Z pamięci” o Tomaszu Burku
Andrzej Dobosz w 94. odcinku programu „Z pamięci” o Bolesławie Micińskim
Andrzej Dobosz w 93. odcinku programu „Z pamięci” o
Andrzej Dobosz w 92. odcinku programu „Z pamięci” o Stanisławie Manturzewskim
Andrzej Dobosz w 91. odcinku programu „Z pamięci” o Stefanie Treugutcie
Andrzej Dobosz w 90. odcinku programu „Z pamięci” o Joannie Guze
Andrzej Dobosz w 89. odcinku programu „Z pamięci” o Klubie Krzywego Koła
Andrzej Dobosz w 88. odcinku programu „Z pamięci” o Bronisławie Baczce
Andrzej Dobosz w 87. odcinku programu „Z pamięci” o Ojcu – cz. 3
Andrzej Dobosz w 86. odcinku programu „Z pamięci” o Ojcu – cz. 2
Andrzej Dobosz w 85. odcinku programu „Z pamięci” o Ojcu – cz. 1
Andrzej Dobosz w 84. odcinku programu „Z pamięci” o dzieciństwie – cz. 3
Andrzej Dobosz w 83. odcinku programu „Z pamięci” o dzieciństwie – cz. 2
Andrzej Dobosz w 82. odcinku programu „Z pamięci” o dzieciństwie – cz. 1
Andrzej Dobosz w 81. odcinku programu „Z pamięci” o Tygodniku Powszechnym
Odcinki programu „Z pamięci” od 101. do 120.:
teraz odtwarzane
Andrzej Dobosz w 120. odcinku programu „Z pamięci” o Jerzym Stajudzie – cz. 1
Andrzej Dobosz w 119. odcinku programu „Z pamięci” o Krzysztofie Gruszczyńskim
Andrzej Dobosz w 118. odcinku programu „Z pamięci” o Ewie Garzteckiej
Andrzej Dobosz w 117. odcinku programu „Z pamięci” o Janie Lenicy
Andrzej Dobosz w 116. odcinku programu „Z pamięci” o Bazarze Różyckiego
Andrzej Dobosz w 115. odcinku programu „Z pamięci” o Teatrze Ateneum
Andrzej Dobosz w 114. odcinku programu „Z pamięci” o Grażynie Hase
Andrzej Dobosz w 113. odcinku programu „Z pamięci” o Barbarze Hoff – cz. 2
Andrzej Dobosz w 112. odcinku programu „Z pamięci” o Barbarze Hoff – cz. 1
Andrzej Dobosz w 111. odcinku programu „Z pamięci” o Modzie Polskiej – cz. 2
Andrzej Dobosz w 110. odcinku programu „Z pamięci” o Modzie Polskiej – cz. 1
Andrzej Dobosz w 109. odcinku programu „Z pamięci” o Mironie Białoszewskim – cz. 2
Andrzej Dobosz w 108. odcinku programu „Z pamięci” o Mironie Białoszewskim – cz. 1
Andrzej Dobosz w 107. odcinku programu „Z pamięci” o Kazimierzu Wyce
Andrzej Dobosz w 106. odcinku programu „Z pamięci” o Antonim Krohu
Andrzej Dobosz w 105. odcinku programu „Z pamięci” o Zofii Bartoszewskiej – cz. 2
Andrzej Dobosz w 104. odcinku programu „Z pamięci” o Zofii Bartoszewskiej – cz. 1
Andrzej Dobosz w 103. odcinku programu „Z pamięci” o Marianie Bizanie
Andrzej Dobosz w 102. odcinku programu „Z pamięci” o Janie Zygmuncie Jakubowskim
Andrzej Dobosz w 101. odcinku programu „Z pamięci” o Witoldzie Jedlickim
Odcinki programu „Z pamięci” od 121.:
teraz odtwarzane
Andrzej Dobosz w 131. odcinku programu „Z pamięci” o Andrzeju Krauzem
Andrzej Dobosz w 130. odcinku programu „Z pamięci” o Andrzeju Kijowskim
Andrzej Dobosz w 129. odcinku programu „Z pamięci” o Marianie Falskim
Andrzej Dobosz w 128. odcinku programu „Z pamięci” o Liceum Stefana Batorego
Andrzej Dobosz w 127. odcinku programu „Z pamięci” o Anieli Steinsbergowej
Andrzej Dobosz w 126. odcinku programu „Z pamięci” o Zbigniewie Karpińskim
Andrzej Dobosz w 125. odcinku programu „Z pamięci” o Aleksandrze Ładosiu
Andrzej Dobosz w 124. odcinku programu „Z pamięci” o Romanie Cieślewiczu
Andrzej Dobosz w 123. odcinku programu „Z pamięci” o Arturze Nacht-Samborskim
Andrzej Dobosz w 122. odcinku programu „Z pamięci” o Andrzeju Papuzińskim
Andrzej Dobosz w 121. odcinku programu „Z pamięci” o Jerzym Stajudzie – cz. 2
Zdjęcie główne: Warszawa przed 1970 rokiem. Fot. autor nieznany/Warszawa 1945-1970, Wydawnictwo "Sport i Turystyka", Warszawa 1970, s. 85, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=57461878
Zobacz więcej
Felietony wydanie 29.12.2023 – 5.01.2024
Pożegnanie z Tygodnikiem TVP
Władze Telewizji Polskiej zadecydowały o likwidacji naszego portalu.
Felietony wydanie 29.12.2023 – 5.01.2024
Sprzeczne z Duchem i prawem
Co oznacza możliwość błogosławienia par osób tej samej płci? Kto się cieszy, a kto nie akceptuje?
Felietony wydanie 29.12.2023 – 5.01.2024
Autoportret
Andrzej Krauze dla Tygodnika TVP.
Felietony wydanie 29.12.2023 – 5.01.2024
Totemy Mashy Gessen w wojnie kulturowej
Sama o sobie mówi: „queerowa, transpłciowa, żydowska osoba”.
Felietony wydanie 22.12.2023 – 29.12.2023
Książki od Tygodnika TVP! Konkurs świąteczny
Co Was interesuje, o czych chcielibyście się dowiedzieć więcej?