TYGODNIK.TVP.PL: Chyba wszystkie pana teksty dotykają historii – opowiadają o konkretnych postaciach i wydarzeniach, bądź bardzo dokładnie odtwarzają realia kluczowych epok czy momentów w dziejach Polski…

WOJCIECH TOMCZYK: Wiele dramatów i filmów na całym świcie poświęconych jest historii, także tej, która w Polsce nazywana jest historią najnowszą. To pojęcie jest bardzo rozciągliwe. Zdaje się, że nawet powstanie styczniowe zaliczane bywa do historii najnowszej. A może też kościuszkowskie i listopadowe. Wygląda więc na to, że polska historia najnowsza obejmuje ostanie trzysta lat. To szalenie ciekawe, ale ja nie jestem pasjonatem historii.

O czym więc miałbym pisać? O sobie? Nie jestem osobą wyjątkowo interesującą. Do wyboru mam jeszcze przyszłość. Ale przyszłości nie znamy. Natomiast zainteresowanie historią świadczy o zdrowiu społeczeństwa. Tak samo jest w przypadku człowieka – zdrowy człowiek ma pamięć. Kiedy człowiek nie pamięta, wtedy mówimy, że jest chory – ma sklerozę, chorobę Alzheimera, w najlepszym razie demencję. Nie chciałbym żyć w społeczeństwie demencyjnym, w którym nie rozmawia się o historii.

Niewielu twórców w Polsce podąża drogą podobną do pańskiej. Co może być tego powodem?

Nie wiem. Trudno jest mi wypowiadać się o innych twórcach. Ja swoją pracę traktuję bardzo serio. Nie uważam, żebym miał czas i energię na rzeczy bez znaczenia. Piszę z wielkim trudem i czasami także z wielkim namysłem. Historia, polityka, los polskiej wspólnoty to rzeczy istotne. Myślę, że polska kultura, i to jest sprawa ostatnich kilkudziesięciu powojennych lat, jest trochę niepoważna. Dlatego niektórzy twierdzą, że lepiej być nieco prześmiewczym, szyderczym. To zawsze spotyka się z większym zainteresowaniem.

W poniedziałek 4 grudnia TVP1 w Teatrze Telewizji pokaże inscenizację pańskiego „Marszałka”. Czy biorąc na warsztat kluczowe dla historii Polski postacie historyczne, nie obawia się pan tego, krytyki, jaka spotkała np. Rafała Ziemkiewicza po tym, gdy wydał kontrowersyjną książkę o Piłsudskim?

Nie jestem rewizjonistą historycznym. Niemniej uważam, że praca historyków i publicystów – rewizjonistów - jest cenna. Żywa historia nie istnieje bez rewizji i bez - nawet nieprzemyślanych - tez. Tym, czego najbardziej nie znoszę jest patos. To właśnie on odstręcza mnie od popkultury. Nie mogę znieść, gdy piosenkarka śpiewa, że „go kocha i żyć bez niego nie może”. Szalenie obce jest mi proste wyrażanie afirmacji. Natomiast uważam, że w Polsce nie ma zwyczaju pisania o sprawach poważnych. Mówił o tym Adam Mickiewicz w „Dziadach”, w scenie salonu warszawskiego.

Zaskoczyła mnie recepcja tekstu „Marszałka”. Wywołał on niezwykłą burzę wśród ludzi, którzy czytali sztukę na różnych etapach jej powstawania. Ta burza przekonuje mnie, że marszałek Piłsudski jest postacią szalenie współczesną. Więcej - to nie jest człowiek, który opuścił polską scenę polityczną ledwie wczoraj. On wciąż na niej jest obecny. Dowiedziałem się, że pisząc sztukę o Józefie Piłsudskim tworzę sztukę współczesną, że Piłsudski, to „gorący temat”.

Zresztą nie tylko Piłsudski. Tadeusz Kościuszko również okazuje się być „gorącym tematem”. Niedługo być może i Kazimierz Wielki zaliczony zostanie do tej samej grupy. Pytał Pan, czy nie obawiam się, że się komuś narażę. Chcę, żeby to, co piszę miało znaczenie i w związku z tym muszę się narażać. By tego nie robić, musiałbym się chyba zająć komponowaniem muzyki. Byłbym szaleńcem, gdybym chciał zadowolić wszystkich i wszystkim się podobać. Tacy ludzie, jeśli uprawiają twórczy zawód, naprawdę wariują. Twórca jest po to, żeby się narażał.

Wspomniał pan o dawniejszej historii Polski. Dlaczego dotychczas nie sięgnął pan po żaden z odleglejszych czasowo tematów? Przecież mamy w polskiej historii i bardzo barwne postacie i wspaniałe wydarzenia.