Paweł Althamer, Szymon Maliborski, Jerzy Bohdan Szumczyk, Michał Szlaga i Mariusz Waras, artyści sztuk nowoczesnych, w połowie grudnia 2017 r. stworzyli grupę, którą można by nazwać… rekonstrukcyjną. Zazwyczaj polscy rekonstruktorzy skupiają się na konkretach: odtwarzają znane bitwy, pokazują repliki broni oraz sprzętu. Tym razem rekonstrukcja ma pokazywać wielokulturowe tradycje Rzeczypospolitej, i jej bohaterów. Pierwszym z nich został Władysław Franciszek Jabłonowski, zwany „Czarnym Generałem”. Nie ze względu na charakter, ale na… kolor skóry.

Postać Jabłonowskiego warto przypomnieć, bo ciemnoskóry Polak kochał ojczyznę i chciał oddać za nią życie – mimo, że nikt tego od niego nie oczekiwał. Był nieślubnym synem żony generała Konstantego Jabłonowskiego, Marii Franciszki Dealire oraz jej afrykańskiego lokaja. Urodził się 25 października 1769 r. w Gdańsku. Ojczym usynowił chłopca, wychował w patriotycznym duchu i zadbał o jego wykształcenie. Posłał go na studia do prestiżowej szkoły wojskowej École de Brienne w Brienne le Château.

Władysław Jabłonowski studiował z Napoleonem Bonaparte, ale kadeci się nie polubili. Podobno przyszły cesarz dokuczał koledze z powodu koloru skóry. Polski kadet zaprzyjaźnił się za to z Louisem Nicolasem Douvatem, jednym z najwybitniejszych dowódców wojskowych epoki. Ciemnoskóry Polak został porucznikiem kawalerii Royal Allemand. Stopniowo awansował do stopnia podpułkownika.

W 1794 r. – na wieść o wybuchu insurekcji kościuszkowskiej – Jabłonowski wrócił do Ojczyzny. Walczył w bitwach pod Szczekocinami i Maciejowicami. Bronił przed Rosjanami warszawskiej Saskiej Kępy i miał poważny udział w ocaleniu ludności cywilnej przed rzezią. Należał do kierownictwa Centralizacji Lwowskiej – tajnej organizacji niepodległościowego ruchu trójzaborowego. Został wysłany z misją zwiadowczą do Konstantynopola; miał nawiązać kontakty z rządem tureckim oraz francuskim.

W 1799 r. uzyskał stopień generała brygady w Legionach Dąbrowskiego we Włoszech. Towarzysze broni nazwali go „Murzynkiem”. Wykazał się odwagą w bitwach pod Bosco i Pasturaną. Był też generałem armii francuskiej. W 1801 roku objął dowództwo 113 Półbrygady Piechoty. Oddział ten został - na polecenie Napoleona – wysłany na wyspę San Domingo (obecnie: Haiti), by stłumić rebelię czarnych niewolników.

Do Europy z tej wyprawy powróciło niewielu Polaków. Część na miejscu dołączyła do buntowników, większość została zabita przez tubylców lub zmarła na choroby tropikalne. Jabłonowskiego pokonała żółta febra, odszedł 29 września 1802 r. Jego losy przypomniał dopiero sto lat później bardzo popularny na początku XX wieku powieściopisarz historyczny Wacław Gąsiorowski w wydanej w 1904 roku książce „Czarny Generał”.

- Małgorzata Borkowska