TYGODNIK TVP: Co ksiądz zawdzięcza swoim rodzicom, tak najbardziej?

KS. PIOTR CEBULA: Wychowałem się w rodzinie wielodzietnej, tradycyjnej, religijnej i przede wszystkim bardzo kochającej. Jest nas czwórka rodzeństwa: trzech braci i siostra. Od najmłodszych lat uczyliśmy się więc życia społecznego, pomagania sobie nawzajem, dzielenia się tym, co mamy. Każdy z nas był inny, miał swoje potrzeby, odmienny punkt widzenia, to uczyło więc nas konieczności współpracy. To były bezcenne lekcje w wychowywaniu się nawzajem.

Swoim rodzicom zawdzięczam bardzo dużo, przede wszystkim przekazali mnie i mojemu rodzeństwu szacunek do każdego człowieka i pracy. Nie tylko w słowach, ale też w postawie. Szacunek ten wiązał się nieodłącznie ze znakiem chleba. Kiedy upadł na ziemię, zawsze się go podnosiło i całowało. To było bardzo symboliczne.

Na tych wartościach rozwijał się szacunek do Boga i tradycji przekazywanej z pokolenia na pokolenie. W mojej rodzinie kładło się nacisk na głęboko przeżywaną celebrację świąt i pobożność ludową. Na przykład pięknym zwyczajem było uczestnictwo w dożynkach. W ten sposób dziękowało się Bogu za zebrane plony. Tworzyło to poczucie większej wspólnoty i uczyło postawy wdzięczności ludziom i Bogu.

Z powodu pandemii koronawirusa życie rodzinne i społeczne ma teraz zupełnie inny wymiar niż kiedyś. Powszechna kwarantanna, zamknięcie szkół, żłobków i przedszkoli – całe rodziny spędzają teraz większość czasu w swoich domach. Dla wielu z nich to duże wyzwanie, nauka cierpliwości i wytrzymałości.

To doskonała okazja, aby przyjrzeć się, w jakiej kondycji są obecnie nasze rodziny. Jeśli w rodzinie relacje są bliskie, to można próbować je jeszcze bardziej pogłębić. Gorzej, kiedy są rozluźnione, słabe czy trudne. Wtedy mogą narastać nieporozumienia, szczególnie te sprzed wielu lat. I czas kwarantanny może być rzeczywiście dużym sprawdzianem.

Ale może być też nowym wyzwaniem, z którym warto się zmierzyć. Mamy teraz więcej możliwości, aby głębiej pochylić się nad problemami, sprawami, na które może nie było wcześniej czasu, spróbować je omówić, rozwiązać, powoli odbudowywać swoje relacje, swój związek.

W jaki sposób?

Nie ma na to jednoznacznej odpowiedzi, wzorca. Każda rodzina na swój sposób przeżywania codzienności, inne priorytety. Mogę jedynie pokusić się o uniwersalną radę: nie marnujcie tej szansy, powalczcie o siebie, o swoją lepszą przyszłość.

Przyznaję, że w tej sytuacji łatwiej jest się odnaleźć rodzinom wierzącym, bo można w tym czasie budować piękną wspólnotę ludzi wiary. Swoje trudy powierzyć Bogu. Osoby wierzące w Boga, oprócz czysto naturalnych ludzkich możliwości, mogą czerpać siłę z Bożej łaski. Na portalach społecznościowych tworzą się grupy rodzin katolickich, rozmawiają ze sobą, wspierają się nawzajem.

Co można zatem poradzić na ten czas osobom niewierzących?

Tu powołam się na książkę Gary’ego Chapmana „Pięć języków miłości”. Autor wskazuje pięć sposobów okazywania sobie uczuć w związku, w rodzinie, w relacjach. To pewne „języki” komunikowania tego, jak jesteśmy dla siebie ważni. Z tych porad mogą skorzystać wszyscy.

Pierwszym z nich są wyrażenia afirmatywne, czyli akceptacja drugiej osoby, taką jaką ona jest. Poprzez słowa, gesty, komplementy okazujemy jej szacunek. Jeśli są jakieś problemy, to je wspólnie próbujemy rozwiązać. Drugim językiem jest czas dany drugiej osobie. Nie taki, który nam zbywa, tylko ten najlepszy, najbardziej wartościowy, „dobry czas”. Ma on być darem, a nie ochłapem. Teraz jest go więcej, więc warto go jakościowo spożytkować dla żony, męża czy dziecka.

Trzeci język to dobre uczynki, czyli drobne gesty miłości, życzliwości. Robię coś bezinteresownie dla drugiej strony. Daję coś od siebie, bo chcę. Z potrzeby serca, nie oczekując niczego w zamian. Czwarty język to dotyk. Z czułością i delikatnością wyrażamy swoje uczucie. I ostatni język to przyjmowanie małych podarków, ale także ich dawanie. Wiele kobiet mówi, że mały, niepozorny kwiat, który otrzymały z jakiejś okazji czy też bez okazji od swoich mężów, jest pięknym wyrazem wzajemnej miłości. Ususzony może być pamiątką na dłużej.

Chodzi o to, aby relacje małżeńskie, rodzinne nieustannie umacniać i rozwijać. Nie zawsze te języki mogą być tak samo efektywne w danej rodzinie, ale trzeba próbować, trzeba chcieć nimi „mówić”. Ważna jest oczywiście dobra wola z dwóch stron.

Izolacja nie zawsze jednak sprzyja pogłębieniu relacji a wręcz odwrotnie. Jak alarmują eksperci, w ostatnim czasie nasiliła się fala przemocy domowej. Ofiary są skazane na przebywanie cały czas ze swoimi oprawcami.

W takich sytuacjach wszelkie formy pomocy psychologicznej czy terapeutycznej są bardzo ważne. Jeśli chodzi o diecezję tarnowską, działa telefon zaufania Arka, poradnia specjalistyczna Arka oraz Fundacja „Auxilium” (z łac. pomoc). Telefonicznie bądź online można porozmawiać ze specjalistą o swoich problemach. Zasięgnąć porady, wsparcia.

Niestety obawiamy się, że po okresie kwarantanny nastąpi wysyp tego typu spraw, których nie uda się tak szybko i łatwo rozwiązać. Wciąż uczymy się nowej sytuacji. Mogę jednak zapewnić, że pomoc z naszej strony i urzędu miasta będzie cały czas rozszerzana i rozwijana w zależności od potrzeb.

Ważne, aby nie milczeć, kiedy dochodzi do przemocy domowej. Ukrywanie tego jest najgorszym wyjściem. Nie można godzić się na zło. Kiedy dochodzi do przestępstwa domowego, trzeba traktować to jako przestępstwo. Reagujmy zatem, aby nie było za późno. Jeśli coś nas niepokoi, natychmiast skontaktujmy się z poradnią. Wtedy uruchamiane jest wsparcie, kolejne działania, aby się temu przeciwstawić.

Jakie są inne działania duszpasterstw małżeństw i rodzin na czas pandemii?

Papież Franciszek mówiąc o obecnych wyzwaniach dla duszpasterstw małżeństw i rodzin podkreśla znaczenie indywidualnego skoncentrowania się na danym człowieku, bo przecież każdy jest inny, inaczej przeżywa daną rzeczywistość. W swoich dokumentach o rodzinie często pisze o tak zwanym towarzyszeniu. To słowo jest takim kluczem, jeśli chodzi o naszą obecną pracę w wydziale. Towarzyszyć oznacza być blisko przy tej osobie. Być takim przewodnikiem duchowym, wychowywać ją, akcentując w tym priorytetową rolę Boga.

W czasie pandemii odkrywamy w pełni znaczenie słów papieża Franciszka. Kładziemy zatem nacisk na personalne rozeznawanie danej sytuacji, tak aby jak najbardziej efektywnie pomagać i wspierać tych, którzy zwrócą się do nas o poradę. Zdajemy sobie sprawę, że izolacja społeczna może potrwać kilka miesięcy, a nawet dłużej. To na przykład uniemożliwia grupową katechizację przedmałżeńską.

Z tego powodu wydział małżeństw i rodzin w tarnowskiej kurii wydał nową instrukcję w tym zakresie dla duszpasterzy i osób przygotowujących się do małżeństwa. Proponujemy, aby narzeczeni byli przygotowywani indywidualnie do tej roli, poprzez prowadzenie ich przez konkretnego kapłana z danej parafii. Kiedy pracowałem w Polskiej Misji Katolickiej w Anglii, tam tak to się właśnie odbywało – pracowałem z daną parą. I dostrzegałem tego pozytywne efekty. Podczas spotkań narzeczeni się otwierali, mówili o trudnych rzeczach, o których nie powiedzieliby w większym gronie.

Jednym z priorytetowych zadań duszpasterstw jest też ochrona życia od poczęcia do naturalnej śmierci. Ostatnio Sejm skierował obywatelski projekt zaostrzający prawo aborcyjne do sejmowej komisji zdrowia oraz do komisji polityki społecznej. Zgodnie z inicjatywą, miałby zostać wprowadzony zakaz aborcji w sytuacji, w której wyniki badań prenatalnych wskazywałyby na upośledzenie płodu lub chorobę zagrażającą życiu, a także gdy ciąża byłaby spowodowana przez gwałt. Czy taka zmiana prawa jest potrzebna?

Nie chciałbym tutaj wchodzić w sprawy polityczne i oceniać, czy projekt jest dobry czy zły. Stanowisko Kościoła wobec aborcji jest jednoznaczne. Mówi, że celowe przerwanie ciąży jest zabójstwem. Życie trzeba chronić zawsze, w każdej sytuacji. Od początku do końca. I tu nie może być żadnego kompromisu. Nieważne, czy taka osoba ma kilkadziesiąt lat, kilka tygodni, czy dosłownie kilka chwil i w jakiej kondycji się znajduje.

Stanowisko Kościoła w tej sprawie jest szczególnie podkreślane podczas Dni Świętości Życia, połączonych z Duchową Adopcją Dziecka Poczętego, czy choćby przez Marsze dla życia i rodziny.