Dostarczyciele nadziei, roznosiciele radości i sprawcy rozpaczliwego bólu
piątek,
31 lipca 2020
Powstanie Warszawskie oczami jego cywilnych uczestników. Dzieci, które przeniosły 150 000 listów i paczek. Para walczących, która zgubiła się w ruinach i odnalazła po 72 latach. Przyczyny zrywu, subiektywne historie, muzeum, które je wszystkie zbiera. Obejrzyj je w filmach dostępnych na vod.tvp.pl.
Krótka historia: Przyczyny Powstania Warszawskiego
W Krótkiej Historii dr Andrzej Smoliński opowiada o największej bitwie w historii polskich wojen – Powstaniu Warszawskim. Jako główną przyczynę wymienia czynnik polityczny, czyli opór Państwa Podziemnego przeciwko polityce sowieckiej: tej prowadzonej na polskich ziemiach już zajętych przez armię radziecką, jak i polityce Stalina wyrażonej w powołaniu w Moskwie komunistycznego, kadłubowego PKWN, jako rzekomo jedynej władzy reprezentującej Polaków.
Historyk Przypomina, że emisariusz państw zachodnich Jan Nowak - Jeziorański wyraźnie ostrzegał, że w przypadku wybuchu powstania stolica nie otrzyma pomocy aliantów . I stwierdza, że politycznie Powstanie Warszawskie było wymierzone przeciwko komunistom, a wojskowo – przeciwko okupantowi niemieckiemu.
Oglądaj już teraz na VOD.TVP.PL:
Jak było? Powstanie Warszawskie
Wieczorem, 31 lipca 1944 roku dowódca Armii Krajowej generał Tadeusz Komorowski „Bór” wydał komendantowi Okręgu Warszawskiego AK pułkownikowi Antoniemu Chruścielowi „Monterowi” rozkaz o rozpoczęciu następnego dnia powstania w Warszawie. Ze względu na godzinę policyjną, łączniczki dopiero o godzinie siódmej rano 1 sierpnia zaczęły roznosić rozkaz „Montera” o zaplanowanej na siedemnastą godzinie „W”.
Nieświadomi nadchodzących wydarzeń mieszkańcy, jak w każdy inny dzień wracali z pracy. Tymczasem Warszawa stawała do walki z okupującymi ją od września 1939 roku Niemcami. Powstańcy chcieli wyzwolić stolicę jeszcze przed wkroczeniem Armii Czerwonej, która wkrótce stanęła na prawym brzegu Wisły i tylko przyglądała się, jak wykrwawia się stolica Polski.
Żołnierzom AK z magazynów pospiesznie wydawano broń i amunicję. Młodzi ludzie, częstokroć słabo uzbrojeni, czekali na swoich stanowiskach na komendę do otwarcia ognia. Pierwsze strzały padały gdzieniegdzie już przed godziną „W”.
Walki miały trwać kilka dni. Osamotniona, pozbawiona zdecydowanej pomocy aliantów Warszawa, walczyła 63 dni.
Oglądaj już teraz na VOD.TVP.PL:
Spór o historię: Powstanie Warszawskie. Żołnierze i cywile
Warszawa stawała do walki z okupującymi ją od pięciu lat wojskami niemieckimi przekonana, że potrwa to tylko kilka dni, po których Polacy jako gospodarze będą witać Armię Czerwoną w stolicy swego kraju. Entuzjazm żołnierzy udzielał się cywilom. Mieszkańcy budowali barykady, organizowali kuchnie polowe, pracowali w szpitalach.
Już od początku zrywu niezmobilizowana ludność poddawana była wyjątkowo okrutnym represjom. Na wieść o wybuchu powstania Hitler wydał rozkaz: „Każdego mieszkańca należy zabić, nie wolno brać żadnych jeńców. Warszawa ma być zrównana z ziemią i w ten sposób ma być stworzony zastraszający przykład dla całej Europy”.
Okrucieństwo, jakiego dopuszczali się Niemcy, miało bez wątpienia wpływ na zmianę postawy mieszkańców wobec powstańców. Często miejsce początkowej euforii zajmowały głosy krytyki wobec walk.
Po 63 dniach osamotniona, pozbawiona zdecydowanej pomocy aliantów Warszawa skapitulowała. Zarówno wojsko, jak i cywile zostali zmuszeni do opuszczenia stolicy.
Zobacz Powstanie Warszawskie oczami jego cywilnych uczestników. Już teraz na VOD.TVP.PL:
Fantazmaty stołecznego zrywu
Czym jest dzisiaj dla Polaków, a
szczególnie tych mieszkających w stolicy Powstanie Warszawskie? Film Wojciech Klaty i Andrzeja Horubały próbuje przybliżyć dzisiejsze jego pojmowanie i interpretację.
Uderzający oryginalnością dokument opowiada o fenomenie, jakim było zaangażowanie młodych Polaków w tę walkę. Głos zabierają tu artyści, którzy w ostatnich kilku latach tworzyli dzieła związane z rokiem 1944: Jan Klata, Aga Zaryan, Sylwia Chutnik, Mateusz Pospieszalski, Tomasz Bagiński, Mariusz Denst i Paweł Passini. Tłem ich wypowiedzi są obrazy pokazujące, jak wyglądałaby zniszczona współczesna Warszawa, ściślej – ta z roku 2009.
Oglądaj już teraz na VOD.TVP.PL:
Powstanie zwykłych ludzi
Zebrane od cywilnych uczestników powstania relacje posłużyły do zbudowania wielowątkowej filmowej opowieści o życiu codziennym powstańczej Warszawy. Od początkowej radości z wywalczonej na kilku ulicach wolności, po rozpacz zniszczonego miasta.
>
Ich opowieści nie epatują heroizmem. Mówią, że powstanie „musiało wcześniej czy później wybuchnąć... Przecież myśmy na to czekali!”.
Oglądaj już teraz na VOD.TVP.PL:
Roznosiciele radości
Były ich zaledwie dwie setki. Ryzykując życie, przenieśli ok. 150 000 listów i paczek. Zobacz opowieść o najmłodszych żołnierzach Warszawy.
Film Krzysztofa Rogulskiego opowiada o bohaterach z Harcerskiej Poczty Polowej. To listonosze, najmłodsi żołnierze okupowanej stolicy. Dzięki ich odwadze wiele tajnych akcji znalazło swój szczęśliwy finał. Przynosili także radość wszystkim, którzy czekali na wiadomości od bliskich.
Oglądaj już teraz na VOD.TVP.PL:
Odnaleziony walc
Opowieść o dwojgu pięknych, choć już mocno wiekowych ludzi, którzy nie wstydzą się czułości, ciepłych i pełnych emocji słów.
Bohaterowie to Andrzej Budzyński (90 lat) i Barbara Żugajewicz (87 lat). Zostali narzeczonymi w czasie II wojny światowej. W powstaniu warszawskim stracili ze sobą kontakt. Basia myślała, że Andrzej nie żyje, on również uznał ją za zmarłą.
Po wojnie jemu udało się uciec z kraju do Stanów Zjednoczonych, gdzie zrobił karierę naukową i gdzie mieszka do dziś. Basia natomiast została w Polsce, w swoim rodzinnym domu w Klarysewie pod Warszawą. Oboje założyli rodziny. Andrzej miał żonę i dzieci. Basia była dwukrotnie zamężna.
Już od wielu lat, owdowiali, żyli samotnie, każde na swoim końcu świata. Aż do pewnego roku, w którym to Andrzej odnalazł w internecie wywiad z Basią, dotyczący jej konspiracyjnej działalności w czasie II wojny światowej. Wysłał pierwszy list i tak się wszystko zaczęło od nowa, po 72 latach.
W filmie Julity Wołoszańskiej - Matysek jesteśmy świadkami rozmów i pytań również tych trudnych – o przyszłość: czy mają szansę na spędzenie reszty dni razem, czy po wieloletniej rozłące umieliby wspólnie cieszyć się życiem?
Oglądaj już teraz na VOD.TVP.PL:
Zakochaj się w Polsce: Muzeum Powstania Warszawskiego
W tym odcinku Tomasz Bednarek zwiedza słynne muzeum, poświęcone zrywowi mieszkańców Warszawy z 1944 roku. Placówka, powstała z inicjatywy ówczesnego prezydenta Warszawy Lecha Kaczyńskiego, została otwarta 31 lipca 2004 roku. W ciągu roku odwiedza ją aż pół miliona osób. Było to pierwsze tak nowoczesne muzeum i stało się wzorem dla innych.
Obok fotografii i przedmiotów z Powstania Warszawskiego, bardzo cenne są świadectwa i opowieści osób, które przeżyły. Stworzono Archiwum Historii Mówionej, w którym znajdują się nagrania około 3 tysięcy wywiadów z powstańcami. Pracownicy wciąż szukają kolejnych osób, których wspomnienia można byłoby uwiecznić. Bo muzeum nie jest jedynie miejscem pamięci samego wydarzenia, ale miejscem pamięci o ludziach, którzy wtedy żyli i walczyli.
Oglądaj już teraz na VOD.TVP.PL:
