Czy to Francja się zmienia, staje się bardziej otwarta na idee poruszające inne kraje i kontynenty? Czy też murszeje rzeczywistość, którą zbudowano po rewolcie 1968 roku, a którą scementowały dwie kadencje prezydenckie François Mitteranda? Światowe kryzysy przełomu stuleci zmuszają Francję do konfrontacji z wyzwaniami współczesności (politycznymi, społecznymi, kulturowymi) i z własną przeszłością. Trudno po cichu porzucić stare idee, kiedy są one w tak ostrym starciu z tym, co obecnie myślimy. Choćby na temat praw człowieka. Wtedy wolność upatrywano w wolności dziecka do uprawiania seksu i dorosłych w zachęcaniu nieletnich do takich czynności, dziś – w ochronie dzieci i młodzieży przed dorosłymi drapieżnikami seksualnymi.

Jedna rewolucja już się dokonała. Od grudnia 2019 r. ofiary zaczęły mówić, a ich głos stał się słyszalny.

Początek roku 2020 we Francji naznaczyła sprawa pisarza Gabriela Matzneffa. Uwiedziona przez niego przed wielu laty 13-latka, Vanessa Springora, wydała książkę „Le Consentement” („Zgoda”), opisującą jej relacje z pisarzem oraz towarzyszące im cierpienie fizyczne i psychiczne. Tytuł nawiązywał do tłumaczenia pedofili tym, że osoba nieletnia wydała na współżycie zgodę (jest ot też pojęciem używanym w prawie francuskim).

We Francji wybuchł skandal, ponieważ boleśnie przypomniano francuski savoir-vivre z lat 70. i 80., nakazujący przymykanie oka na tych ludzi kultury, czy szerzej – elit, którzy podobnie do Matzneffa nie kryli się ze swoimi pedofilskimi skłonnościami. Byli to zarówno politycy, jak i dziennikarze, plus wszelkiego rodzaju artyści. Literaci z opisów swoich podbojów wśród nieletnich lepili książki i je publikowali. Upodobania Matzneffa były znane na francuskich salonach nie tylko artystycznych, ale i politycznych (wiedział o nich prezydent Mitterand), trudno, żeby nie były, wszak sam je głosił.

W 2020 r. 84-letni Matzneff żył spokojnie w komunalnym mieszkaniu w Dzielnicy Łacińskiej, utrzymywał się z zapomogi rządowej. Od dwóch dekad nikt nie chciał czytać jego książek. I nagle taka nieprzyjemność: jego „miłość” została przez jej obiekt nazwana pedofilią. Matzneff uznał to za zdradę, sprzeniewierzenie się tej, dla której był pierwszą miłością i pod biczem opinii publicznej postanowił się usunąć – zamieszkał z dala od Paryża, na włoskiej Riwierze w willi jednego ze znajomych. Niczego nie zrozumiał, niczego nie przemyślał.

Równo rok po publikacji Vanessy Springory, Mazneff wydał książkę pod znaczącym tytułem „Vanessavirus”. Ponieważ żaden wydawca francuski nie chciał jej nawet dotknąć, Matzneff zorganizował zbiórkę na rzecz publikacji i tak zdobył skromne środki, które umożliwiły mu wydanie tego utworu liczącego 85 stron. Kolportuje je w ścisłym gronie przyjaciół i akolitów. Jak twierdzą ci, którzy czytali książkę, nie ma w niej ani głębszej refleksji, ani grama współczucia dla ofiary. Autor lituje się nad swoim wiekiem, stanem zdrowia (rak prostaty) i widzi ofiarę… w sobie. „Dzielny kapitan Dreyfus był niewinny. Ja jestem winny tego, że uwielbiałem wolność, piękno i miłość” – pisze.[1]

Czy Matzneff boi się procesu? Raczej nie. Do Francji nie zamierza wracać. Po zeszłorocznym wzmożeniu wymiaru sprawiedliwości, prężeniu muskułów przez prokuratorów, niewiele zostało.

Do sądu pozwało Matzneffa stowarzyszenie L’Ange Bleu (Błękitny Anioł). Według jego szefowej, każda strona książek Matzneffa to wyznanie, a całość jego działalności literackiej to „apologia pedofilii”. Sąd wyznaczył przesłuchanie Matzneffa na wrzesień 2021 roku, ale nakazał uzupełnić dowody procesowe. W końcu maja odrzucił wnioski oskarżenia. Zdaniem stowarzyszenia – z przyczyn formalnych, zdaniem adwokata pisarza-pedofila, przyczyną była niezasadność pozwu. Tym samym nie zostanie wdrożona procedura, która pozwala postawić przed sądem oskarżonego, wobec którego nie było prowadzone śledztwo. To ofiara zobowiązuje się dostarczyć dowody przestępstwa.

– Książki Gabriela Matzneffa to… podręczniki dla pedofili – mówiła Latifa Bennari ze stowarzyszenia. – Spotkałam wielu pedofili, którzy się nimi usprawiedliwiali .

W tym kontekście Bennari wymieniła pisarza francuskiego Tony Duverta (1945-2008), który wylansował się literacko, opisując swoją fascynację seksualną chłopcami w wieku od 6 do 16 lat. W eseju „L'Enfant au masculin” pomstował na heteroseksualizm (rzekomo totalitaryzm XX w.) i powierzanie matkom opieki nad dziećmi.[2]

Publikował najpierw bez rozgłosu, by wejść na rynek powieścią „Paysage de fantaisie” (rodzajem onirycznej wędrówki wokół burdelu z chłopcami), która wzbudziła zachwyt Claude’a Mauriaca (pisarza i dziennikarza, przyjaciela filozofa Michela Foucaulta) i z pomocą jednego z czołowych krytyków literackich Rolanda Barthesa zdobyła Prix Médicis 1973 (przyznawaną „autorowi mało znanemu szerokiemu kręgowi czytelników, lecz który obdarzony jest niewątpliwym oryginalnym talentem”). Podobnie jak Matzneff, Duvert nie stanął nigdy przed sądem. Zaburzony społecznie, zaszył się na francuskiej prowincji i tam zmarł po 12-letnim osamotnieniu. Jego zwłoki odkryto wiele tygodni po jego śmierci, co jest słabą pociechą dla jego ofiar, a jak się chwalił, było ich około tysiąca.[3]