TYGODNIK.TVP: Czy przejdziemy do historii jako ostatnie pokolenie na świecie, które korzysta z gotówki?

RICHARD TURRIN: Całkowite pozbycie się gotówki byłoby szaleństwem. Gotówka odgrywa kluczową rolę choćby podczas klęsk żywiołowych, kiedy są problemy z energią elektryczną. Możliwość korzystania z płatności bezgotówkowych, z pieniądza cyfrowego banku centralnego (CBDC - Central Bank Digital Currency, prawny środek płatniczy emitowany w formie cyfrowej przez państwowe banki centralne) jako jednej z opcji płatności, nie wyklucza utrzymania i wykorzystania gotówki w systemie finansowym. Chiny są doskonałym przykład kraju, który skłania się ku tej filozofii. Mimo postępów w stawaniu się bezgotówkowym państwem, nikt nie mówi w Chinach o wycofywaniu gotówki z obiegu.

Chiny wyprzedziły Stany Zjednoczone o dekadę w rozwoju pieniądza cyfrowego banku centralnego (CBDC). Dlaczego tak się stało?

Chiny rozpoczęły prace nad CBDC w 2014 r., a Stany Zjednoczone dopiero w 2021 r. Rozwój platform płatniczych wynikał z decyzji chińskiego banku centralnego o pozwoleniu dużym firmom technologicznym, Alibaba i Tencent, na wejście do przestrzeni płatniczej. Chiny zdecydowały o skorzystaniu z tego rozwiązania, ponieważ tradycyjne banki nie miały już możliwości budowania nowych oddziałów, zwłaszcza na terenach wiejskich. Uruchomienie Alipay i WeChat Pay nastąpiło kosztem banków państwowych. Odważna i kosztowna decyzja dla banków, której trudno oczekiwać od zachodnich banków centralnych czy Rezerwy Federalnej USA.

Jaki jest mechanizm funkcjonowania waluty cyfrowej?

CBDC nie jest listą nazwisk i zakupów kontrolowanych przez rząd. Jednak wiele osób, szczególnie związanych z kryptowalutami, próbuje straszyć systemem CBDC. Twierdzą, że rząd będzie kontrolował pieniądze.

A tak nie będzie?

Nie, to kompletna bzdura. CBDC, jak sama nazwa wskazuje, jest emitowany i wspierany przez bank centralny. Cyfrowe euro będzie warte jedno euro. Nic się nie zmieni. Wartość cyfrowego euro będzie stabilna, nie tak jak cena Bitcoina, który obecnie notuje duże straty.

CBDC nie jest kryptowalutą, ale wykorzystuje część podobnych technologii.

Dlatego ma dług wdzięczności wobec kryptowalut, jednak pieniądze cyfrowe są kontrolowane przez rząd, więc wielu zwolenników kryptowalut ich nie popiera. Społeczeństwo staje się coraz bardziej cyfrowe, dlatego potrzebuje cyfrowych pieniędzy. CBDC to naturalny element ewolucji środków płatniczych. Pieniądze cyfrowe są bezpieczne i łatwe w użyciu.

Jednym z głównych zarzutów wobec CBDC jest to, że rząd będzie szpiegował nasze zakupy.

CBDC zapewnia prywatność. Z publikacji Europejskiego Banku Centralnego wynika, że standard bezpieczeństwa cyfrowego euro, będzie wyższy niż standard bezpieczeństwa kart kredytowych, z których już od dawna korzystamy.

W „Końcu gotówki” pisze pan, że „w pełni wybuchowa mieszanka technologii finansowych, finansów i polityki rządowej niedługo eksploduje w Chinach i zmieni nasz świat na zawsze”. Jaki bezgotówkowość wpłynie na nasze codzienne życie?

Życie bezgotówkowe jest bardzo wygodne. Za wszystko, nawet za droższe rzeczy, można płacić tą metodą. W dowolnym momencie i za darmo można dokonywać przelewów.

Czy za wszystkie towary i usługi będziemy płacić telefonem i kodami QR?

Jest to możliwe. W Google Pay i Apple Pay można zapłacić za zakup korzystając z technologii NFC. Rozwiązanie działa, ale jest droższe niż płatność kodem QR, ponieważ do punktu sprzedaży trzeba wypożyczyć lub kupić specjalne urządzenie. Aby zapłacić kodem QR wystarczy go wydrukować na kartce papieru. Nie trzeba wydawać pieniędzy na żadne urządzenie. To jeden z powodów, dla których kody QR tak szybko przyjęły się w Chinach.

Jak rewolucja bezgotówkowa wpłynie na relacje międzyludzkie?

Już wpływa. Nie mogę już powiedzieć żonie, że zapłacę ten rachunek później, ponieważ dokonanie opłaty jest tak proste i szybkie, że nie można się usprawiedliwić, by nie zrobić jej natychmiast! Skoro ułatwia to płatność, pozwala też dzielić rachunki w restauracjach i uniknąć problemów, które pojawiają się, gdy ludzie mówią: „zapłacę później!”. Nastąpi zmiana społeczna. Wszystko jeszcze bardziej przyspieszy! Ponieważ płatność jest natychmiastowa, przyspieszy otrzymywanie zwrotów pieniędzy ze sklepów czy od linii lotniczych. Sprzedawcy nie będą mogli korzystać z wymówki, że musimy czekać na zwrot pieniędzy.

Czy cyfrowy juan zakończy hegemonię dolara w globalnym systemie finansowym?

W ciągu najbliższej dekady cyfrowy juan pomoże Chinom zmniejszyć zależność od dolara w handlu międzynarodowym. Cyfrowa waluta umożliwi natychmiastową i darmową płatność wszystkim nabywcom towarów z Chin. Teraz taka operacja trwa kilka dni i jest dość kosztowna. Importerom towarów z Chin przyniesie to znaczne oszczędności. Cyfrowy juan zaoferuje jeszcze jedną znaczącą przewagę.

Jaką?

Połączenie płatności cyfrowych z logistyką cyfrową sprawi, że zakup chińskich towarów praktycznie z każdego miejsca na świecie będzie tak łatwy, jak zakupy na Amazonie.

„Wykorzystanie cyfrowego juana do rozliczeń transgranicznych obiecuje znacznie więcej niż tylko przejście z juana na dolara, jena lub euro. Jest to bilet wstępu do nowego zintegrowanego systemu logistycznego, którego świat wcześniej nie widział” – przekonuje pan w swojej książce. Co to oznacza w praktyce? Czy w połączeniu z innowacyjnymi metodami inwigilacji, nie sprawi to, że będziemy świadkami powstania przerażającego świata opisanego przez Orwella w „Roku 1984”? ODWIEDŹ I POLUB NAS Nie, ani trochę. Dezinformacja na temat CBDC jest tak wielka, że za każdym razem czuję się źle, gdy o niej słyszę. Cyfrowa waluta tworzona w USA i UE prawdopodobnie będzie miała większą prywatność niż karty kredytowe, z których obecnie korzystamy. Waluta cyfrowa pozwali dokonywać mniejszych płatności z zachowaniem całkowitej prywatności. W Chinach limit prywatnych płatności wynosi równowartość około 300 dolarów. Oczywiście policja może zwrócić się do sądu i otrzymać nakaz pozwalający na uzyskanie informacji na temat wydatków przekraczających tę sumę, ale identyczny system prawny istnieje przy wypłatach i opłatach dokonywanych za pomocą banku i karty kredytowej.

Co się stanie, jeśli nie wszystkie kraje będą chciały płacić Chinom używając cyfrowego juana?

Nic. Chiny nie będą zmuszać firm z innych krajów do korzystania z cyfrowego juana. Oczywiście będą przekonywać, że korzystanie z cyfrowego juana jest szybsze i tańsze, także ze względu na cyfrową logistykę. A jeśli firmy chcą nadal korzystać z tradycyjnych metod płatności, nikt nie będzie robił im przeszkód.

„Banki centralne powinny emitować własne waluty cyfrowe, aby zastąpić obecny system bankowy podatny na kryzysy i wykluczyć kryptowaluty z gry” – ocenia Nouriel Roubini, profesor ekonomii na Uniwersytecie w Nowym Jorku. Czy łatwość tworzenia walut cyfrowych nie doprowadzi przypadkiem do stworzenia globalnej piramidy finansowej oraz do globalnego kryzysu finansowego?

Prof. Roubini jest zwolennikiem CBDC. Jego zdaniem korzyści z cyfrowego pieniądza sprawią, że ludzie będą mniej chętni do korzystania z kryptowalut, które uważa za niebezpieczne. Przykład Chin pokazuje, jak CBDC będzie emitowany w innych krajach.

Bank centralny Chin uznaje CBDC za gotówkę. Dla każdego wyprodukowanego cyfrowego juana, równoważna ilość gotówki zostaje wycofana z obiegu, by nie sprawić, że CBDC będzie miał charakter inflacyjny, więc przytoczone przez pana obawy są bezzasadne. Rządy państw mogą „wydrukować” więcej pieniędzy w ciągu sekundy poprzez emisję obligacji skarbowych niż kiedykolwiek będą mogły wydrukować za pomocą CBDC! Śmieszy mnie obawa, że CBDC doprowadzi do drukowania zbyt dużej ilości środków płatniczych.

Czy możliwe jest wprowadzenie jednej waluty cyfrowej dla całego świata?

Nie sądzę, aby to było możliwe. Po sankcjach nałożonych na Rosję państwa wykorzystują w transakcjach handlowych rodzime waluty. Obecnie porozumienie w sprawie wspólnej globalnej waluty jest trudne, a wręcz niemożliwe. Potrzebne byłoby również ustalenie, które z państw nie mogą z niej korzystać. Sankcje w coraz większym stopniu zmuszają kraje do znalezienia alternatywy dla dolara. Prawdopodobnie stanie się nią w ciągu najbliższych dziesięciu lat pieniądz cyfrowy.

– rozmawiał Tomasz Plaskota

TYGODNIK TVP, ul. Woronicza 17, 00-999 Warszawa. Redakcja i autorzy

Richard Turrin jest autorem książki „Koniec gotówki. Cyfrowy yuan. Nowy globalny system walutowy?”. Pracuje jako konsultant ds. technologii finansowych, innowacji i sztucznej inteligencji, kierował zespołami fintech w IBM. Od 10 lat mieszka w Szanghaju i obserwuje jak Chiny stają się bezgotówkowym państwem.