Dzięki uprzejmości wydawnictwa AA publikujemy fragmenty książki Antonia Socciego „Kościół czasu Antychrysta” w tłumaczeniu Marcina Masnego. Tytuł i śródtytuły pochodzą od redakcji

To dziwne, że w literaturze XX wieku tak gwałtownie wybuchł temat Antychrysta. Warto się nad tym zastanowić, tym bardziej, że dotąd nie udało się znaleźć dostatecznego wytłumaczenia.

Tak naprawdę zaczęło się już pod koniec wieku XIX. Fiodor Dostojewski i Fryderyk Nietzsche z różnych punktów widzenia „wywoływali” tę zagadkową postać. Pierwszy uczynił to wprost w „Legendzie o Wielkim inkwizytorze” (w powieści „Bracia Karamazow”). Drugi zaś w „Antychryście”, którego lepiej się zrozumie, czytając René Girarda i jego książkę „Casus Nietzschego. Nieudany bunt Antychrysta”.

Także u schyłku XIX wieku powstała powieść Szwedki Selmy Lagerlöf „Cuda Antychrysta”.

Humanista, filantrop, ekolog

Zdumiewa jednak przede wszystkim literatura powstała w wieku XX. Przypomnijmy tę nić wiodącą od „Krótkiej opowieści o Antychryście” Włodzimierza Sołowiowa przez „Władcę świata” Roberta Bensona, aż po „Ostatnią bitwę” i „Opowieści z Narnii” C. S. Lewisa, a potem mamy cykl powieściowy Michaela O’Briena. Jest wreszcie dystopijna powieść Josepha Rotha „Antychryst”.

Chociaż dzieła te powstały w wieku totalitaryzmów i ludobójstwa, wieku antychrystusowych postaci Hitlera i Stalina, w wielu z nich portret Antychrysta nie przedstawia jednoznacznego potwora. Jest podstępnie atrakcyjny.

W wielu wypadkach – jak się przekonaliśmy – jest to wizerunek humanisty, filantropa, ekumenisty, Europejczyka i ekologa, czyli w istocie mesjasza poprawności politycznej, co oczywiście nie wyklucza totalitaryzmu i prześladowań za zasłoną.

Uważa się, że taki wizerunek wyłania się z kart pism świętych. Antychryst jako przeciwnik Jezusa, kryjący się – jak pisze Vittorio Messori – pod zwodniczą powierzchownością Chrystusa, to „raczej uśmiechnięty truciciel niż krzykliwy wróg Ewangelii. Raczej wydrąża od środka niż atakuje z zewnątrz”.

Pamiętny jest opis Wielkiego Zwodziciela w jednym z kazań św. Efrema:

Podstępnie spodoba się wszystkim, nie przyjmie godności, nie będzie miał względu na osoby, będzie uprzejmy dla wszystkich, zachowa spokój we wszystkim, odrzuci dary, miły wobec bliźniego, a wszyscy go będą wychwalać wołając: „Oto sprawiedliwy”.

Jest to wizerunek udokumentowany w chrześcijańskiej tradycji. Dowodzi tego wspomniany fresk Signorellego. Antychryst to niemal dokładna kopia Jezusa. Chrystus podrobiony. Wielkie oszustwo fałszywego dobra.

Również w powieściach Sołowiowa i Bensona, od których zaczęliśmy, obaj główni bohaterowie są wizerunkami Antychrysta. Pierwszy – Imperator – małpuje Jezusa i wydaje się we wszystkim podobny do Niego, wyjąwszy jeden detal, którym jest pycha. Ten detal bardzo się odróżnia od pokory Jezusa.

Antychryst w powieści Bensona nazywa się Julian Felsenburgh i nie jest podobny do Chrystusa, lecz za to niesamowicie podobny, wręcz nieodróżnialny od wikariusza Chrystusowego jego czasu Percy’ego Franklina, czyli papieża Sylwestra III.

Bardzo szczególna natomiast jest powieść „Antychryst” Josepha Rotha. Ten pisarz pochodzenia żydowskiego urodził się w 1894 roku w Cesarstwie Austro-Węgierskim, z którym czuł się głęboko związany. Zmarł w Paryżu w 1939 roku. Znany jest szczególnie za sprawą powieści „Krypta kapucynów” i „Legenda o świętym pijaku”.

Moc zatruwająca świat

„Antychrysta” napisał w 1934 roku, gdy Hitler rok już rządził Niemcami. Roth przenikliwie patrzył w przyszłość. Do Stefana Zweiga pisał: „Zbliżamy się do wielkich katastrof. Poza klęskami prywatnymi, bo nasze istnienie jako literatów i nasz byt legły w gruzach, wszystko zmierza ku nowej wojnie. Nie dam już grosza za nasze życie. Udało się wynieść do władzy barbarzyńców. Żadnych złudzeń. Piekło rządzi”. Antychryst jest jednak fikcją literacką, która nie tylko daje drobiazgowy wgląd w obłęd tamtych lat totalitaryzmu, lecz wyraża też wizjonerską intuicję Rotha. Oto ludzkość nurza się w powszechnym zakłamaniu”.

Zjawia się Antychryst jako lodowata rozmyta obecność, moc zatruwająca świat i język:

Już nie rozpoznajemy, w zasadzie od dawna, istoty i wyglądu rzeczy, które nam się zdarzają. Jak ci, co fizycznie są ślepi, mamy tylko nazwy dla wszystkich rzeczy tego świata, których już nie widzimy. Nazwy! […] Ślepiec nie odróżnia jednych od drugich. My, ślepcy, nie odróżniamy ich. Prawdziwym rzeczom nadajemy fałszywe nazwy. […] Ponieważ oślepliśmy, nazw i imion używamy błędnie. Wielkim nazywamy małe, małym – wielkie. Czarnym nazywamy białe, a białym – czarne. Cień nazywamy światłem, a światło – cieniem. […] Imiona i nazwy tracą swoją treść i znaczenie. Jest gorzej niż przy budowie wieży Babel. […] Obecnie wszyscy mówią tym samym, fałszywym językiem, a wszystkie rzeczy mają te same, lecz fałszywe nazwy.

Przytoczę tu genialny finał tej powieści:

Potem polecono mi człowieka pobożnego. Był to człowiek Kościoła świętego. Nosił brązowy habit przepasany sznurkiem. I miał wielki krzyż.
– Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus! – rzekł.
– Na wieki wieków, amen – odrzekłem.
– Widzę – zaczął – że walczy pan z Antychrystem. Chcę panu pomóc. Przybywam z Rzymu, świętego miasta. Jestem jednym z najskromniejszych sług Ojca Świętego. Mam jednak zaszczyt przebywać często w jego pobliżu. Raz na miejscu Ojca Świętego, na Stolicy Piotrowej, zobaczyłem kogoś innego.
Zakonnik milczał chwilę. Potem powtórzył: – No właśnie, kogoś innego.
Ja też milczałem przez dłuższą chwilę. Potem rzekłem: – Napisano, że kiedyś na stolicy Piotra zasiądzie Antychryst, odziany we wszystkie oznaki godności Ojca Świętego. Proszę mi powiedzieć, czy ten czas już nadszedł?
– Tego nie wiem – odpowiedział zakonnik. – Jestem tylko jednym z najpośledniejszych sług w pałacu Ojca Świętego. Któregoś dnia jednak zobaczyłem, że Ojciec Święty śpi. Zasnął tylko na kilka godzin, A w tym czasie ktoś inny usiadł na najwyższym tronie. Wtedy właśnie przybyli delegaci z krajów pogańskich, aby podpisać pokój z Kościołem Świętym.

Delegaci trzech państw reprezentowali Związek Sowiecki, Niemcy i Stany Zjednoczone, a każde z tych państw szukało wsparcia papieża dla własnych projektów. Uniżenie uklękli przed nim w otoczeniu usłużnych kardynałów. Zakonnik ciągnął: „I wszyscy uznawali, że to jest Ojciec Święty. Tylko ja wiedziałem, że Ojciec Święty śpi. I zdumiewałem się, że siedzi na tronie Piotrowym i tak przyjaźnie rozmawia z pogańskimi delegatami”.

Pierwszy z trzech powiedział, że jego kraj chce podbić tylko pół świata i prosił, żeby mu po prostu wolno było trochę porozstrzeliwać i pomasakrować. Wszystko to z obietnicą modlitwy oraz uhonorowania i tym razem Ojca Świętego prezentami: automobilem, telefonem i drobiazgami.

Drugi delegat w imieniu Niemców powiedział, że „z całą pokorą” chcieliby całego świata. Aby otrzymać papieską zgodę, powiedział: „Będziemy się modlili i zadbamy, żeby już nie torturować żadnego kapłana”.

Oczywiście ostrzegali, że zachodzi konieczność rozstrzeliwania i masakrowania, ociupinkę, ale za to swoim dzieciom będą wpajać naukę Odkupiciela. I mieli nie jeden krzyż, ale dwa. Drugi z lekką zmianą, z załamaniami na końcach.

Trzeci delegat powiedział:

– Przybywamy z Hollywood. Niektórzy po niemiecku wymawiają to „Hölle-Wut” (piekielny szał), ale ty, Ojcze Święty, nie wierz w to. Nie chcemy już podbijać świata, bośmy go już podbili. Jesteśmy krajem mroków.

Ta delegacja przedstawiła się jako wysłana przez „Goldwein-Mutro-Mayer”. Ze swymi ludźmi „pracują nad rozpowszechnianiem cienia Odkupiciela na wszystkich ekranach świata. Zgodnie z prawidłami sztuki przerobimy Twoich prawdziwych kardynałów i Twoich prawdziwych kapłanów, żeby się stali prawdziwymi cieniami”.

Ojciec Święty „przyzwolił. Podpisał konkordat z firmą Goldwein-Mutro-Mayer i jej podobnymi”.

Tak skończyła się opowieść zakonnika. Ale tu następuje zwrot narracji.

– Nie wierzę ci, braciszku – zawołałem. – Mylisz się! Ojciec Święty nie zasnął. Antychryst nie zasiada na tronie Piotrowym!

Zakonnik traci rezon. Jąkając się powtarza, że jest tylko najmniejszym trybikiem w maszynie i przypomina, że wszyscy możemy się mylić. Tak się dał przyłapać. „Po tym przekonałem się, że sam jest Antychrystem lub posłańcem Antychrysta”.

Tak właśnie było:

Wieczorem bowiem w pewnym teatrze zwanym kinoteatrem zobaczyłem mój własny cień. Antychryst mnie nagrał, kiedy rozmawiał ze mną jako wróg Antychrysta. Pomiędzy cieniami narciarzy, wioślarzy, tenisistów, pięściarzy, aktorów, polityków, przestępców, pokazywał też mój cień. Ukradł mi cień. Wyszedłem z teatru.

W gruncie rzeczy można być elementem gry Antychrysta, elementem jego „widowiska” nawet prowadząc bój przeciwko Antychrystowi.

Ma on bowiem perfidną moc zatruwania wszystkich dusz. W tym kontekście można byłoby powiedzieć, że w każdym tkwi jakiś Antychryst i nie tylko świat, ale każdy z nas jest polem bitwy, na którym zmagają się Odkupiciel i Jego (nasz) przeciwnik. Rządcy Kościoła też są tym polem bitwy.

Czasami opozycja Antychrysta względem systemu jest „cieniem”, maską, rolą (jak w kinie), którą system sobie przywłaszcza, bo pasuje do jego spektaklu.

Braterstwo bez ojcostwa Boga

Po rozprawieniu się z wojną, około połowy XX wieku pewne wpływowe autorytety katolicyzmu niezależnie od siebie zaczęły interpretować czasy – w kontekście roku 2000 – w optyce, tak to nazwijmy, apokaliptycznej.

Najsłynniejszą „apokaliptyczną” wypowiedzią tamtych lat było kazanie amerykańskiego biskupa Fultona Sheena, obecnie beatyfikowanego przez Kościół, wygłoszone przez radio 26 stycznia 1947 roku w audycji pod tytułem „Zapalcie lampy”. Odcinek nosił tytuł „Znaki naszych czasów”. Warto powtórzyć fragmenty tej słynnej mowy:

Dlaczego mało kto dostrzega powagę obecnego kryzysu? […] Tylko ci, którzy żyją zgodnie z wiarą, wiedzą, co się dzieje w świecie.

Lecz zamiary boga-Rynku spełniły się, bóstwo podbiło świat. Ono też „obala wszystkie granice państw, szydzi z patriotyzmu”, depcąc wszelkie tożsamości i chrześcijańskie korzenie narodów. Paradoksalnie globalizacja znajduje sojusznika w komunistycznych Chinach (a także w „postępowej” frakcji wewnątrz Kościoła). Czy to jest najpotężniejsze światowe imperium w dziejach?

Czy ma coś wspólnego z proroctwami o Antychryście wcielonym w totalitaryzmy XX wieku?

XXI wiek – stulecie apostazji

Całe nauczanie kościelne XX wieku straszy Antychrystem. To stulecie zaczęło się od słów św. Piusa X, który w 1903 roku – w okresie, gdy swe teksty pisali Sołowiow i Benson – stwierdzał w encyklice „E supremi apostolatus”:

Stąd to w wielu ludziach zamarła wszelka cześć dla Boga wiecznego, stąd to w urządzeniach życia tak publicznego, jak i prywatnego pomija się dziś zupełnie Jego wolę najwyższą: owszem, wszelkimi siłami i wszelkim podstępem dąży się już do tego, żeby wyrugować nawet pamięć Boga, samo nawet Jego pojęcie. Kto się istotnie nad tym zastanowi, ten się musi słusznie zatrwożyć, czy czasem ta przewrotność umysłów nie jest pewną próbką i już jakby początkiem nieszczęść, które są przeznaczone czasom ostatecznym; czy czasem „syn zatracenia” (2 Tes 2, 3), o którym mówi Apostoł, nie przebywa już na tej ziemi. Z taką przecież zuchwałością, z taką wściekłością napada się wszędzie na religię, zwalcza się dowody wiary objawionej, dąży się uporczywie do zerwania po prostu wszelkich więzów człowieka z Bogiem! Natomiast człowiek sam – a jest to właściwie według tego samego Apostoła oznaka właściwa Antychrysta – z najwyższą lekkomyślnością wtargnął na miejsce Boga, wywyższając się nad wszystko, co zwą Bogiem; do tego stopnia, że, jakkolwiek nie może wyniszczyć w sobie doszczętnie samego pojęcia Boga, jednak, odrzuciwszy powagę Jego majestatu, uczynił sobie z tego świata widzialnego świątynię własną, w której sam ma być od wszystkich ubóstwiany. „Zasiądzie w świątyni Boga dowodząc, że sam jest Bogiem” (2 Tes 2, 4).
Ten sam alarm, jak wspominaliśmy, dźwięczał w nauczaniu następców Piusa X. Chciałbym przywołać wypowiedź Pawła VI na sześćdziesięciolecie objawień fatimskich (z 13 października 1977 roku):

Ogon diabła pracuje nad dezintegracją świata katolickiego. Ciemności Szatana wniknęły i rozpełzły się po całym Kościele katolickim aż po jego szczyty. Apostazja, utrata wiary szerzy się w całym świecie i aż do najwyższych szczebli Kościoła.

Wołanie to wznosiło się aż do naszego wieku, przez Jana Pawła II do Benedykta XVI. Oto stulecie świętych papieży przeżywających ból coraz bardziej przerażającej apostazji.

– Antonio Socci
Autor jest włoskim pisarzem, dziennikarzem i publicystą. W polskim przekładzie ukazało się wiele jego książek, między innymi: „Wojna przeciw Jezusowi” (2012), „Caterina. List do córki. O miłości i życiu w cieniu cierpienia” (2014), „Ostatnie proroctwo. List do papieża Franciszka o Kościele w czasach ostatecznych” (2016)

Zdjęcie autora – Wydawnictwo AA

TYGODNIK TVP, ul. Woronicza 17, 00-999 Warszawa. Redakcja i autorzy