Koniec lipca lat 20. XX wieku w Bostonie w stanie Massachusetts. Na świat przychodzi Elizabeth, trzecia z pięciu córek Cleo i Phoebe Mae Shortów. Dwadzieścia trzy lata później, na pustej działce w pobliżu parku Leimert w Los Angeles przypadkowy świadek dokonuje przerażającego odkrycia.

– To było makabryczne – mówi Brian Carr, detektyw z Departamentu Policji w Los Angeles. – Zastanawiałem się, jak człowiek może zrobić coś takiego drugiemu człowiekowi.

Zbuntowana laleczka

Kochająca kino i od dziecka marząca o sławie Elizabeth, znana też jako Betty, przyjeżdża do Los Angeles w 1943 roku. To tutaj od kilkunastu lat mieszka jej ojciec Cleo Short, projektant pól golfowych. Mężczyzna opuścił żonę i córki, uciekając z Bostonu przed wierzycielami. Przez lata Phoebe Mae Short była przekonana, iż jej mąż nie żyje, a gdy w końcu odezwał się z Kalifornii, nie chciała go znać. Elizabeth wierzyła jednak, że to właśnie u ojca będzie mogła w końcu rozwinąć skrzydła i spróbować szczęścia na castingach.

Ale po przyjeździe do LA szybko okazuje się, że kompletnie się nie dogadują. Ojciec zarzuca jej, że wciąż chodzi na randki i nie myśli poważnie o swojej przyszłości. Elizabeth jest przekonana, że nauka nie jest jej do niczego potrzebna, wystarczy talent i uroda. A trzeba przyznać, że Elizabeth wyrosła na prawdziwą piękność. Alabastrowa skóra i niebiesko-zielone oczy zmieniające się w zależności od koloru sukienki, którą nosiła, robiły wrażenie. To dlatego wiele osób nazywało ją „laleczką”. Zawsze mówiono, że wygląda na starszą niż była w rzeczywistości. Podobnie jak jej siostra Dottie i przyjaciółka Eleaonor marzyła o karierze filmowej. Betty często naśladowała swoją idolkę, aktorkę znaną m.in. z musicalu „Ich stu i ona jedna” Deannę Durbin.

W połowie 1943 roku, po kolejnej awanturze z ojcem, 19-letnia Betty wyprowadza się i postanawia żyć na własny rachunek. Stara się o pracę kasjerki na poczcie w bazie wojskowej Camp Cooke. Żołnierze szybko dostrzegają jej urodę, przyznając tytuł miss piękności. Sama Elizabeth nie czuje się jednak najlepiej w otoczeniu praktycznie samych mężczyzn.

Pomieszkuje u koleżanki w Santa Barbara. I wpada w wir przyjęć. 23 września 1943 r. wraz z grupką imprezowiczów zostaje zatrzymana za awanturę w jednej z restauracji. Wciąż jest niepełnoletnia (w USA pełnoletniość oznacza ukończenie 21. roku życia), więc policjanci pobierają jedynie odciski palców i odsyłają ją do matki, do Bostonu. Nie mija jednak kilka tygodni, jak Betty wraca do LA. Nie wyobraża sobie już życia poza Miastem Aniołów.

Ostatni telefon

Porucznik Gordon Fickling wydaje się ideałem. Przystojny pilot nie może oderwać od Elizabeth wzroku, a ona od razu wie, że jest tym, którego szukała. Chcą jak najszybciej się pobrać. Ale los nie jest dla nich łaskawy. Fickling zostaje wysłany do Europy, a Betty znów musi radzić sobie sama.

Próbuje sił w modelingu, ale pozowanie nie daje jej satysfakcji. Zaczyna spotykać się z innymi, wciąż bardzo pragnie wyjść za mąż i założyć rodzinę. Kolejnym kandydatem jest major Matt Gordon. Zanim jednak dochodzi do ślubu, Gordon zostaje wysłany do Indii, gdzie ginie w czasie akcji. Elizabeth jest załamana.

W grudniu 1946 r., postanawia wyjechać do San Diego. Tuż przed podróżą kilku znajomych zauważa, że Betty się czymś zamartwia, płacze po kątach. Powtarza, że musi jak najszybciej wyjechać z LA. Kiedy pytają, przed czym lub przed kim ucieka, przestraszona natychmiast zmienia temat.

W San Diego zaczyna nowe życie. Za sprawą aktorki w miejscowym teatrze, Dorothy French, stawia pierwsze kroki na scenie. Nadal musi jednak dorabiać na rozmaite sposoby. Podczas jednej z imprez poznaje Roberta – „Red” Manley, sprzedawca z LA powie później, że Betty bardzo mu się podobała, ale nigdy nie poszedł z nią do łóżka, ponieważ miał wtedy ciężarną żonę.

Jednak to właśnie on namawia Short na kolejny powrót do LA. Fatalny powrót. Elizabeth zgadza się głównie po to, żeby spotkać się ze swoją siostrą. Manley podwozi ją do hotelu Biltmore w Hollywood. Doskonale pamięta, jak była wtedy ubrana: czarna garsonka, biała bluzka, zamszowe buty na wysokim obcasie, beżowy płaszcz i rękawiczki. W ręku trzymała torbę, a w niej notes z kontaktami. Kiedy Manley widzi ją po raz ostatni, Short dzwoni do kogoś w hotelowym holu. A potem znika. Jest 9 stycznia 1947 roku.

Kim jesteś?

Sześć dni później Betty Bersinger, gospodyni domowa, wychodzi z domu przy Norton Avenue w dzielnicy Leimert Park i z trzyletnią córką idzie do szewca. Okolica od dawna wygląda odpychająco. Opuszczone budynki, wraki samochodów. Kiedy więc Betty zauważa coś białego wśród chwastów, początkowo jest przekonana, że to śmieci. Ale wydaje jej się dziwne, że ktoś akurat tutaj wyrzucił sklepowy manekin. Na dodatek przecięty na pół. Betty czuje, jak ogarnia ją strach i ile sił w nogach oddala się od znaleziska, po drodze zgłaszając sprawę na policji.

Gdy na miejsce przybywają funkcjonariusze Frank Perkins i Will Fitzgerald, nie mają wątpliwości, że doszło do morderstwa. Zwłoki są upozowane. Ofiara leży na plecach z rękoma uniesionymi do góry. Tuż nad talią ciało było przecięte na pół. Dolna część tułowia znajdowała się kawałek dalej, z nienaturalnie powykręcanymi nogami. Na ciele widać było liczne otarcia, a kąciki ust podcięto tak, aby powstał tzw. efekt uśmiechu Glasgow, od ucha do ucha. Ciało było też nienaturalnie białe, ponieważ zostało całkowicie pozbawione krwi.

Ofiara została zamordowana gdzie indziej, a następnie wyrzucona niczym zepsuta lalka. – Ciało leżało z głową skierowaną na północ, stopy na południe, lewa noga pięć cali na zachód. Na miejscu odkryliśmy ślady opon i coś na podobieństwo krwawego śladu stopy – ocenia jeden z przybyłych tam detektywów.

Morderstwo w afekcie

Ciało kobiety zostaje przewiezione do kostnicy hrabstwa Los Angeles. Przez wiele tygodni nie udaje jej się zidentyfikować. Chociaż śledczy pobierają odciski palców denatki i wysyłają do laboratorium w Waszyngtonie, atak zimy opóźnia procedurę. Tymczasem ciało poddawane jest sekcji zwłok. Wiadomo, że morderca zadał ofierze liczne ciosy, m.in. w głowę. Nie wiadomo, czy doszło do gwałtu, ponieważ zwłoki zostały dokładnie umyte, a owłosienie łonowe ręcznie usunięto już po śmierci.

17 stycznia 1947 r. zdjęcie zamordowanej pojawia się na pierwszej stronie gazety. Dziennikarze nazywają ją Czarną Dalią. W latach 40. i 50. XX wieku zarówno ofiarom, jak i mordercom nadawano wymyślne pseudonimy. Przydomek Betty nawiązywał do filmu z gatunku noir „Niebieska Dalia”, który miał premierę 9 miesięcy wcześniej. Rozgłos sprawia, że prokuratura musi rozpocząć dogłębne śledztwo, które okazuje się wyzwaniem dla najbardziej doświadczonych detektywów.

Udaje się namierzyć tylko jednego świadka, który w czasie przybliżonego porzucenia ciała Czarnej Dalii widział w okolicy czarnego sedana. Śledczy biorą pod uwagę dwie hipotezy. Pierwsza zakłada, że Elizabeth nie znała swojego oprawcy, druga zaś, że łączył ją z nim romans, a do zabójstwa doszło w afekcie. Z tą drugą hipotezą zgadza się także uznany profiler FBI John Douglas. Według niego, Dalię łączyło z mordercą coś więcej niż zwykła znajomość. Świadczą o tym chociażby ślady przemocy na ciele. Douglas uważa, że morderca chciał, by świat zobaczył Elizabeth Short z jej wszystkimi grzechami.


23 stycznia na policję dzwoni anonimowy mężczyzna, twierdząc, że jest zabójcą Czarnej Dalii. Wkrótce do redakcji jednej z gazet dociera koperta z aktem urodzenia Elizabeth Short, jej fotografiami i notatnikiem należącym do niejakiego Marka Hansena. Ten szybko staje się, obok Manleya, głównym podejrzanym w sprawie. Obaj jednak przechodzą testy na wykrywaczu kłamstw i mają alibi. Kilka dni po odebraniu paczki z dokumentami Elizabeth, parę mil od miejsca znalezienia ciała Elizabeth, w koszu na śmieci znalezione zostają jej ubrania i torebka.

Primum non nocere

Do końca roku przesłuchano blisko 200 osób, z których 75 było podejrzanych. Co ciekawe, 90 proc. z nich przyznawało się do popełnienia zbrodni, ale ostatecznie prokurator uznał tylko 20 za możliwych sprawców.

Przesłuchiwano niemalże wszystkich. Nie tylko żołnierzy znających Short, ale także szanowanego w LA lekarza George’a Hodela. Short była widywana na imprezach w jego rezydencji. Hodel miał umiejętności, o jakie podejrzewano sprawcę mordu na Elizabeth. Poza tym lekarza pogrążały zeznania jego córki Tamar, która w procesie w 1949 roku oskarżyła ojca o wykorzystywanie seksualne. Podczas jednej z rozpraw Tamar wykrzyczała, że to właśnie on jest zabójcą Czarnej Dalii.

Na niekorzyść Hodela przemawiały także plotki o tajemniczej śmierci jego sekretarki Ruth Spaulding w 1945 r. Według niektórych doniesień kobieta zginęła, ponieważ chciała ujawnić oszustwa Hodela związane z jego nielegalną kliniką aborcyjną. Syn Hodela, były detektyw od lat podejrzewał, że Elizabeth mogła być jedną z pacjentek tejże kliniki. Tym bardziej, że w rzeczach ojca znalazł zdjęcie nagiej Short. Młodą kobietę o charakterystycznej urodzie rozpoznała również asystentka Hodela, która widywała ją zarówno w rezydencji, jak i w hotelu Baltimore u boku swojego szefa.

Kilka lat po śmierci ojca, w 2003 roku, Steve Hodel wydał książkę, w której oskarżył George’a nie tylko o zabójstwo Czarnej Dalii, ale też wielu innych kobiet, w tym zaginionej w 1949 roku aktorki Jean Spangler. Zdaniem Steve’a 26-letnia Spangler, podobnie jak Short, była domniemaną pacjentką nielegalnej kliniki jego ojca.

Po zapoznaniu się z książką Hodela juniora, zastępca prokuratora generalnego ogłosił, że nie ma już nic więcej do dodania w sprawie morderstwa z 1947 roku. Wybuchł skandal. Wielu zarzuciło prokuraturze, że bierze przeczucia syna zmarłego lekarza za dowody. Niemniej jednak sprawę Czarnej Dalii uznano wówczas za zamkniętą.

Mimo to Steve Hodel postanowił dostarczyć policji dowody na poparcie swoich przeczuć. Na stronie poświęconej swojemu śledztwu pisał m.in., że jego ojciec bardzo dobrze znał słynnego surrealistycznego artystę z lat 40. Mana Raya i był zafascynowany jego sposobem patrzenia na kobiety i świat. To właśnie pod wpływem Raya miał pozować ciało Short.

Na początku 2013 r. o Czarnej Dalii znów staje się głośno. Wtedy to Steve Hodel junior namawia swojego emerytowanego kolegę, by wraz z policyjnym psem Busterem, przeszkolonym do wykrywania zwłok ponownie wnikliwie przeszukał rezydencję jego ojca w LA. I tak w piwnicy domu Buster łapie trop. Próbki pobranej gleby potwierdzają podejrzenia Hodela. Znajdują się w nich szczątki ludzkie. Zdaniem badającego je antropologa, pochodzą z lat. 40. XX wieku.

– Maria Radzik

TYGODNIK TVP, ul. Woronicza 17, 00-999 Warszawa. Redakcja i autorzy